Samning um höfuðborgina Mörður Árnason skrifar 24. september 2012 06:00 Það þarf að gera höfuðborgarsamning, milli Reykjavíkur og ríkisins. Þar eiga að koma fram þær sérstöku skuldbindingar sem borgin hlýtur að standa við sem höfuðborg lýðveldisins en á móti verður að vera tryggt að forystumenn í ríkisstjórn og á Alþingi taki tillit til þeirrar ábyrgðar sem á höfuðborginni hvílir – og hætti að líta á Reykjavík sem óvin eins og stundum ber við hjá héraðshöfðingjum á landsbyggðinni. Samning milli landsmanna og Reykvíkinga um vegsemd þess og vanda að vera höfuðstaður Íslendinga. Þetta er kjarni tillögu sem við flytjum nú á Alþingi þriðja sinni, fimm þingmenn Reykvíkinga. Kannski er það stærð höfuðborgarinnar sem veldur sífelldri tortryggni í garð Reykjavíkur um allt land. Hagsmunaátök milli strjálbýlis og þéttbýlis þekkjast svo sannarlega víðar en hér, og um alla heimsbyggðina er mjög til vinsælda fallið að deila á ?þá fyrir sunnan?. Hvergi hafa þess konar átök samt smitað út í stjórnmálin jafnillilega: Alla 20. öldina var það einn af rauðu þráðunum í íslenskum stjórnmálum að koma í veg fyrir vöxt og viðgang Reykjavíkur undir þeim göfuga gunnfána að hindra að í landinu myndaðist borgríki. Staðreyndin er þó sú að nú kann jafnvægi að vera að skapast einmitt með slíku ríki þar sem borgin leitar út á land og tengist minni byggðum. Menn tala núna um höfuðborgarsvæðið meira, milli Hvítánna eða að minnsta kosti innan þríhyrningsins Selfoss-Akranes-Keflavík. Þetta snýst ekki við næstu áratugi. Höfuðborgin er þar sem hún er – og löngu kominn tími til að samfélag allra landsmanna taki fullt mið af þeirri staðreynd. Reyndar telja erlendir athugendur sérstakan styrk í fámennu landi að höfuðborgin skuli vera eins öflug og raun ber vitni. Stundum höfuðborg – en stundum ekkiHin sífellda flugvallarumræða sýnir ágætlega vanda Reykjavíkur sem höfuðborgar. Reykvíkingar lýstu í almennri atkvæðagreiðslu 2001 þeim vilja sínum að Vatnsmýrarvöllur yrði lagður af, og borgarstjórn samþykkti síðan skipulag þar sem önnur flugbrautin fer 2016, hin 2014. Flugvallarsinnar utan borgar hafa aldrei sætt sig við þessa ákvörðun í borginni og finna henni flest til foráttu. Nú síðast hafa Jón Gunnarsson og félagar flutt öðru sinni frumvarp á Alþingi sem á að festa flugvöll í Vatnsmýri um aldur og ævi – bót í máli að málið er tæpast þingtækt því að skipulagsvaldið í Reykjavík er hjá Reykjavíkurborg, ekki Alþingi. Hvað sem mönnum finnst um Vatnsmýrina eru ein af rökum flugvallarsinna marktæk: Að höfuðborgin hafi ákveðnar skyldur sem taka verður tillit til við ákvarðanir borgarbúa um innri mál. Gallinn er sá að þeir hinir sömu sem telja að Vatnsmýrarflugvöllurinn sé forsenda þess að Reykjavík sé höfuðborg eru allra manna iðnastir við að reyna að flytja sem allra flestar stjórnsýslustofnanir og miðstöðvar almannaþjónustu úr höfuðborginni heim í eigið hérað. Þá vegur höfuðborgarhlutverkið ekki eins mikið, og atvinnufæri í höfuðborginni eru sjaldnast verð umtals. Við sem stöndum að baki tillögunni um höfuðborgarsamning – auk mín Helgi Hjörvar, Sigríður Ingibjörg Sigurðardóttir, Skúli Helgason og Valgerður Bjarnadóttir – teljum að það sé kominn tími til þess að setja umræðunni um höfuðborg og landsbyggð þokkalegan hljómbotn, og stuðla að sáttum milli höfuðborgar og annarrar landsbyggðar. ?Allajafna er við það miðað um höfuðborg,? segjum við í greinargerð, ?að hún sé aðsetur æðsta valds í ríkinu og miðstöð stjórnsýslu. Skyldur höfuðborgarinnar sem sveitarfélags eru því víðtækari en annarra sveita ríkisins þar sem íbúar hennar og leiðtogar þeirra verða í starfsháttum og skipulagi að taka tillit til þjónustuhlutverks borgarinnar fyrir alla landsmenn. Réttindi verður höfuðborgin að hafa á móti, þar á meðal þau að samráð sé haft við stjórnendur hennar um þær ákvarðanir ríkisstjórnarinnar og þings sem snerta mikilvæga hagsmuni borgarbúa, svo sem atvinnufæri, skipulag og yfirbragð.? Við viljum að ríki og borg geri með sér samning ?þar sem yrðu reifaðar skyldur Reykjavíkurborgar og réttindi sem höfuðborgar, getið þeirra breytinga á lögum og öðrum regluramma sem samningsaðilar yrðu ásáttir um að beita sér fyrir og kveðið á um skipulegt samráð ríkisstjórnarinnar, Alþingis og borgarstjórnar um ákvarðanir sem sérstaklega snerta stöðu Reykjavíkur.? Við fluttum þessa tillögu líka í fyrra og fögnum undirtektum sem hún fékk þá, frá Reykjavíkurborg, Byggðastofnun og fagfólki um skipulag. Í umsögnunum kemur ágætlega fram að höfuðborgarsamningur gæti vísað veginn til framtíðar í þessum samskiptum, og þar er bent á norrænar fyrirmyndir sem gætu hjálpað okkur við að skapa landinu öllu góða höfuðborg. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mörður Árnason Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Sjá meira
Það þarf að gera höfuðborgarsamning, milli Reykjavíkur og ríkisins. Þar eiga að koma fram þær sérstöku skuldbindingar sem borgin hlýtur að standa við sem höfuðborg lýðveldisins en á móti verður að vera tryggt að forystumenn í ríkisstjórn og á Alþingi taki tillit til þeirrar ábyrgðar sem á höfuðborginni hvílir – og hætti að líta á Reykjavík sem óvin eins og stundum ber við hjá héraðshöfðingjum á landsbyggðinni. Samning milli landsmanna og Reykvíkinga um vegsemd þess og vanda að vera höfuðstaður Íslendinga. Þetta er kjarni tillögu sem við flytjum nú á Alþingi þriðja sinni, fimm þingmenn Reykvíkinga. Kannski er það stærð höfuðborgarinnar sem veldur sífelldri tortryggni í garð Reykjavíkur um allt land. Hagsmunaátök milli strjálbýlis og þéttbýlis þekkjast svo sannarlega víðar en hér, og um alla heimsbyggðina er mjög til vinsælda fallið að deila á ?þá fyrir sunnan?. Hvergi hafa þess konar átök samt smitað út í stjórnmálin jafnillilega: Alla 20. öldina var það einn af rauðu þráðunum í íslenskum stjórnmálum að koma í veg fyrir vöxt og viðgang Reykjavíkur undir þeim göfuga gunnfána að hindra að í landinu myndaðist borgríki. Staðreyndin er þó sú að nú kann jafnvægi að vera að skapast einmitt með slíku ríki þar sem borgin leitar út á land og tengist minni byggðum. Menn tala núna um höfuðborgarsvæðið meira, milli Hvítánna eða að minnsta kosti innan þríhyrningsins Selfoss-Akranes-Keflavík. Þetta snýst ekki við næstu áratugi. Höfuðborgin er þar sem hún er – og löngu kominn tími til að samfélag allra landsmanna taki fullt mið af þeirri staðreynd. Reyndar telja erlendir athugendur sérstakan styrk í fámennu landi að höfuðborgin skuli vera eins öflug og raun ber vitni. Stundum höfuðborg – en stundum ekkiHin sífellda flugvallarumræða sýnir ágætlega vanda Reykjavíkur sem höfuðborgar. Reykvíkingar lýstu í almennri atkvæðagreiðslu 2001 þeim vilja sínum að Vatnsmýrarvöllur yrði lagður af, og borgarstjórn samþykkti síðan skipulag þar sem önnur flugbrautin fer 2016, hin 2014. Flugvallarsinnar utan borgar hafa aldrei sætt sig við þessa ákvörðun í borginni og finna henni flest til foráttu. Nú síðast hafa Jón Gunnarsson og félagar flutt öðru sinni frumvarp á Alþingi sem á að festa flugvöll í Vatnsmýri um aldur og ævi – bót í máli að málið er tæpast þingtækt því að skipulagsvaldið í Reykjavík er hjá Reykjavíkurborg, ekki Alþingi. Hvað sem mönnum finnst um Vatnsmýrina eru ein af rökum flugvallarsinna marktæk: Að höfuðborgin hafi ákveðnar skyldur sem taka verður tillit til við ákvarðanir borgarbúa um innri mál. Gallinn er sá að þeir hinir sömu sem telja að Vatnsmýrarflugvöllurinn sé forsenda þess að Reykjavík sé höfuðborg eru allra manna iðnastir við að reyna að flytja sem allra flestar stjórnsýslustofnanir og miðstöðvar almannaþjónustu úr höfuðborginni heim í eigið hérað. Þá vegur höfuðborgarhlutverkið ekki eins mikið, og atvinnufæri í höfuðborginni eru sjaldnast verð umtals. Við sem stöndum að baki tillögunni um höfuðborgarsamning – auk mín Helgi Hjörvar, Sigríður Ingibjörg Sigurðardóttir, Skúli Helgason og Valgerður Bjarnadóttir – teljum að það sé kominn tími til þess að setja umræðunni um höfuðborg og landsbyggð þokkalegan hljómbotn, og stuðla að sáttum milli höfuðborgar og annarrar landsbyggðar. ?Allajafna er við það miðað um höfuðborg,? segjum við í greinargerð, ?að hún sé aðsetur æðsta valds í ríkinu og miðstöð stjórnsýslu. Skyldur höfuðborgarinnar sem sveitarfélags eru því víðtækari en annarra sveita ríkisins þar sem íbúar hennar og leiðtogar þeirra verða í starfsháttum og skipulagi að taka tillit til þjónustuhlutverks borgarinnar fyrir alla landsmenn. Réttindi verður höfuðborgin að hafa á móti, þar á meðal þau að samráð sé haft við stjórnendur hennar um þær ákvarðanir ríkisstjórnarinnar og þings sem snerta mikilvæga hagsmuni borgarbúa, svo sem atvinnufæri, skipulag og yfirbragð.? Við viljum að ríki og borg geri með sér samning ?þar sem yrðu reifaðar skyldur Reykjavíkurborgar og réttindi sem höfuðborgar, getið þeirra breytinga á lögum og öðrum regluramma sem samningsaðilar yrðu ásáttir um að beita sér fyrir og kveðið á um skipulegt samráð ríkisstjórnarinnar, Alþingis og borgarstjórnar um ákvarðanir sem sérstaklega snerta stöðu Reykjavíkur.? Við fluttum þessa tillögu líka í fyrra og fögnum undirtektum sem hún fékk þá, frá Reykjavíkurborg, Byggðastofnun og fagfólki um skipulag. Í umsögnunum kemur ágætlega fram að höfuðborgarsamningur gæti vísað veginn til framtíðar í þessum samskiptum, og þar er bent á norrænar fyrirmyndir sem gætu hjálpað okkur við að skapa landinu öllu góða höfuðborg.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun