Svar Vilmundar Þorvaldur Gylfason skrifar 15. ágúst 2019 07:00 Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Sjá meira
Stokkhólmi – Í fyrri viku birti ég bréf Margrétar Magnúsdóttur á Sæbóli í Aðalvík til Vilmundar Jónssonar landlæknis 1945. Hann svaraði bréfinu um hæl. ,,Kæra frú Margrét, Ég bæði klökknaði og mér hitnaði um hjartaræturnar við að lesa bréfið yðar … Allt virðist hafa verið gert, sem hugsanlegt er að gera, til þess að laða menn í þessi afskekktu læknisembætti, sem nú eru launuð á borð við hæstlaunuðu embætti í landinu … Engin leið er að flytja lækna fremur en aðra þegna þjóðfélagsins nauðuga á landshorn, sem þeir vilja ekki vera á, enda tvísýnt, þó að upp væri tekið, hvernig nýttist þjónusta slíkra bandingja. … Hina sömu sögu er að segja af öllum stéttum. Þið munuð vera prestlaus, og svo eru fleiri. Og fluttust ekki 84 burtu úr Sléttuhreppi af 420 íbúum, þ.e. fimmta hvert mannsbarn, árið 1943? … Víst er ekki von til, að læknar skeri sig einir úr um þennan flótta frá dreifbýlinu og séu óðfúsir að flytjast úr fjarlægð til þeirra staða, þar sem íbúarnir sjálfir, rótfastir að langfeðgatali, vilja með engu móti una. Börn dreifbýlisins sjálfs eru hér sízt öðrum fúsari til þjónustunnar. Verst allra taka piltar, aldir upp í sveit, undir að gerast héraðslæknar í sveitahéruðum, en bezt Reykjavíkurpiltar, enda bjarga þeir helzt dreifbýlinu í þessu efni, að svo miklu leyti sem því er bjargað – og Reykjavíkurstúlkur þeim við hlið. Margt af þessu aðkomufólki dugir mjög vel og tekur með furðulegu jafnaðargeði því, sem stundum lítur út fyrir, að til sé ætlazt: að það sitji eitt eftir, þegar allt heimafólkið er farið.“Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur „Ég geri ráð fyrir, að sú bylting standi fyrir dyrum – fyrst og fremst innra með fólkinu sjálfu – sem gengur mjög nærri tilverumöguleikum hinna dreifðustu byggða, unz þar sitja ekki aðrir en þeir, sem kunna svo að meta kosti þeirra, að þeir sætti sig við þá vankanta, sem fylgja, þar á meðal að læknisþjónusta standi þar ekki til boða til neinna líka við það, sem á sér stað í þéttbýli. … Metin í meðvitund fólks verða aldrei jöfnuð með því að flytja kaupstaðarlíf upp í sveit, sem er jafnóframkvæmanlegt sem að flytja sveitalíf í kaupstaði … Sá, sem gerir skilyrðislausar kröfur um alla kosti og kynjar kaupstaðarlífs, fær þeim kröfum aldrei fullnægt annars staðar en í kaupstað og á þar að vera. Sé öllu sveitafólki þannig innanbrjósts – þá í kaupstað með það sem allra fyrst. Ef til vill byggjast svo sveitirnar aftur úr kaupstöðunum af fólki, sem áttað hefur sig á, að þar er ekki heldur allt fengið. Þessar bollaleggingar mínar koma vissulega ómaklega niður, þar sem þér eruð, sem svo einlæglega viljið vera kyrr á yðar stað. … enginn meðaltalsreikningur nægir til þess í hverju einstöku tilfelli að sætta mann í dreifbýli við, að aðstandandi hans missi heilsu sína … En … svo mjög aukin heilbrigðis- og slysahætta fylgir þéttbýlinu, að vafasamt er, að hin auðsóttari og margbreytilegri læknishjálp þar endist til að jafna muninn. … þrátt fyrir alla erfiðleika barnsfæðandi kvenna í sveitum við að ná til ljósmæðra og lækna, hlekkist ekki fleiri konum í sveitum en í kaupstöðum á við barnsburð, og í sveitum fæðast færri börn andvana. … Hafið þér gert yður ljóst, að í raun og veru alið þér börnin yðar upp við meira heilbrigðisöryggi á Sæbóli – og þó að læknislaust sé á Hesteyri – heldur en þér ættuð heima hérna á Laugaveginum? Jafnvel allt læknakraðakið í kaupstöðunum er oft síður en svo til öryggis heilsu manna. Hið sífellda kvabb í tíma og ótíma, langoftast af hégómlegasta tilefni, svæfir læknana á verðinum, að ég ekki tali um það, sem mjög er tíðkað, að hlaupa milli fjölda lækna, unz enginn veit, hver ábyrgðina ber. Leiðir þetta til margvíslegra mistaka og vanrækslu. Er ekki laust við, að að mér hvarfli stundum, að hollara væri fyrir báða aðilja, læknana og sjúklinga þeirra, að hafa á milli sín hæfilega breiða vík eða mátulega háan háls yfir að sækja.“ Móðurauga „Ég vík nú að lokum að kvillanum í börnum yðar. Mér virðist einsýnt, að þau hafi fengið snert af mænusótt, og megið þér og þau hrósa happi yfir, að þau hafa komist út úr þeim hreinsunareldi örkumlalaus. Þau hafa nú fengið náttúrlega bólusetningu gegn þessari ægilegu veiki og þurfa ekki að óttast hana framar. Einskis hafið þér farið mis við að ná ekki til læknis í þessu tilfelli, því að hér standa allir læknar uppi jafnráðalausir sem þér sjálf. Hitt skil ég, og þess get ég nærri, hver áhyggjuraun hefur verið fyrir yður að horfa upp á þetta og hafa engan yður fróðari til að ráðgast við og leita trausts hjá. Ég vona, að drengurinn yðar, sem meiddi sig á fæti, sé orðinn heill. Fótbrot, sem móðurauga og góð greind fer ekki nærri um, er varla hættulegt beinbrot. Þér fyrirgefið hve bréfið er fátæklegt og nær skammt til að létta af yður kvíða og áhyggjum. Þó er það skrifað af góðum huga og innilegri hlutdeild í kjörum yðar. Yðar með einlægri vinsemd og kærum kveðjumVilm. Jónsson.“
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun