Því miður, þjóðgarður lofar ekki góðu Þórir Garðarsson skrifar 13. janúar 2020 12:00 Í umræðunni um þjóðgarð á miðhálendinu er talað um hvað hann geti skapað miklar tekjur, jafnt innan sem utan svæðisins. Þessu er ekki síst haldið fram til að réttlæta háan áætlaðan rekstrarkostnað þjóðgarðsins. Ef þjóðgarðurinn á að geta skapað tekjur, þá er algjört lágmark að einhver starfsemi yfirleitt komist á laggirnar innan eða utan hans og hafi rekstrargrundvöll. Sá sem þetta ritar þekkir af eigin raun í gegnum Hveravallafélagið ehf að í þeim efnum fer hljóð og mynd ekki saman. Aðkallandi þörf fyrir endurbætur á Hveravöllum Hveravallafélagið hefur í tvo áratugi rekið aðstöðu fyrir ferðamenn á Hveravöllum. Kjarni hennar er tveir lúnir gistiskálar sem áður voru í eigu Ferðafélags Íslands, salernisgámar og geymslugámar. Þessi starfsemi ásamt bílastæðum er innan friðlýsta hverasvæðisins. Rökin með og á móti þjóðgarði á miðhálendinu eru margvísleg. Það kom samt á óvart að heyra í útvarpsviðtali í morgun að rökin fyrir þjóðgarði séu m.a. þau að illa hafi tekist til á Hveravöllum vegna þess að þar væri boðið upp á salernisaðstöðu í gámum. Þetta er í besta falli útúrsnúningur eða vanþekking til að afvegaleiða umræðuna. Ég ætla ekki að réttlæta salernisaðstöðu í gámum. Við hjá Hveravallafélaginu viljum gera betur og höfum lengi haft áhuga á að flytja þessa starfsemi alla í nýjan skála utan friðlýsta hverasvæðisins. Öll mannvirki nema gamli skáli Ferðafélagsins yrðu fjarlægð af friðlýsta svæðinu. Þetta yrði mikið framfaraspor og myndi stórbæta ásýnd og vernd þess einstaka hverasvæðis sem Hveravellir eru þekktir fyrir. Að ekki sé talað um bætta aðstöðu fyrir ferðamenn. Lamandi hönd stofnana og félagasamtaka En þá komu opinberar stofnanir og aðilar sem kenna sig við umhverfisvernd og þvælast svo hressilega fyrir að þessi áform eru nánast sjálfdauð. Þar á meðal má nefna Umhverfisstofnun, Náttúrufræðistofnun, Veðurstofuna, Skipulagsstofnun, Landvarðafélag Íslands, Ferðamálastofu og Landvernd. Þeim fannst nýi skálinn of stór og með of mörgum salernum. Þeim fannst óhæfa að þar ættu einnig að vera nokkur tveggja manna herbergi með salerni – jafnvel þó ferðamenn vilji þannig möguleika. Til að þvælast sem mest fyrir þessum áformum var þess krafist að bygging hins nýja skála og niðurrif á eldri skála færi í nýtt umhverfismat, þó svo að eldra umhverfismat á sambærilegri uppbyggingu hafi þegar átt sér stað tveimur áratugum áður. Kostnaður við umhverfismat hleypur á tugum milljóna króna og tefur framkvæmdir árum saman. Samt hefur ekkert breyst í þessum áformum eða umhverfi Hveravalla sem kallar á nýtt umhverfismat – nema að Hveravellir fóru af hinum rauða válista Umhverfisstofnunar fyrir um 6 árum síðan. Áhugi á uppbyggingu Rekstur núverandi starfsemi á Hveravöllum er á mörkum þess að bera sig. Eigendur Hveravallafélagsins hafa lagt í rúmlega 100 milljón króna framkvæmdir undanfarin ár m.a. við endurbætur á kaldavatnslögn svæðisins og nýja afkastamikla rotþró í samvinnu við Umhverfisstofnun. Sömuleiðis tekur Hveravallafélagið fjárhagslegan þátt með um 27 mkr framlagi til lagningar jarðstrengs fyrir rafmagn til að hætta rafmagnsframleiðslu með díselolíurafstöð. Nú er sá strengur kominn og var slökkt á dísilrafstöðinni í desember 2019. Með góðu og hreinu rafmagni verður nú mögulegt að hlaða rafbíla á miðju hálendi Íslands. Enginn þarf að efast um áhuga Hveravallafélagsins á því að vernda friðlýsta hverasvæðið með því að flytja alla starfsemi útfyrir það í nýjan skála. Sá skáli þarf hins vegar að standa undir sér fjárhagslega og þarf að vera af lágmarks stærð til að geta mætt breyttum kröfum og ferðavenjum og fjölgun ferðamanna sem svæðið laðar að. Holur hljómur í fullyrðingum Afstaða opinberra stofnana og félagasamtaka til umbóta á Hveravöllum sýnir að það er holur hljómur í fullyrðingum um ávinninginn af uppbyggingu þjóðgarðs á miðhálendinu. Þessir aðilar virðast helst vilja halda í óbreytta rómantík olíukyntra fjallaskála með útikamri og hrotukór á 20 manna svefnlofti. Þetta dæmi af fyrirstöðunni gegn uppbyggingu á Hveravöllum á miðhálendinu ætti að hringja aðvörunarbjöllum. Ef það má ekki bæta aðstöðuna þar og tryggja að hún standi undir sér, hvaðan eiga tekjur af þjóðgarðinum þá að koma og hver á að byggja þar upp? Og heldur einhver að fyrirstaðan og þvergirðingshátturinn minnki þegar komin verður opinber valdastofnun yfir öllu sem hreyfist innan þessa þjóðgarðs?Höfundur er stjórnarformaður Hveravallafélagsins ehf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Þórir Garðarsson Mest lesið Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Græðgin sem hlífir engum Snæbjörn Brynjarsson og Þórólfur Júlían Dagsson Skoðun Skoðun Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Sjá meira
Í umræðunni um þjóðgarð á miðhálendinu er talað um hvað hann geti skapað miklar tekjur, jafnt innan sem utan svæðisins. Þessu er ekki síst haldið fram til að réttlæta háan áætlaðan rekstrarkostnað þjóðgarðsins. Ef þjóðgarðurinn á að geta skapað tekjur, þá er algjört lágmark að einhver starfsemi yfirleitt komist á laggirnar innan eða utan hans og hafi rekstrargrundvöll. Sá sem þetta ritar þekkir af eigin raun í gegnum Hveravallafélagið ehf að í þeim efnum fer hljóð og mynd ekki saman. Aðkallandi þörf fyrir endurbætur á Hveravöllum Hveravallafélagið hefur í tvo áratugi rekið aðstöðu fyrir ferðamenn á Hveravöllum. Kjarni hennar er tveir lúnir gistiskálar sem áður voru í eigu Ferðafélags Íslands, salernisgámar og geymslugámar. Þessi starfsemi ásamt bílastæðum er innan friðlýsta hverasvæðisins. Rökin með og á móti þjóðgarði á miðhálendinu eru margvísleg. Það kom samt á óvart að heyra í útvarpsviðtali í morgun að rökin fyrir þjóðgarði séu m.a. þau að illa hafi tekist til á Hveravöllum vegna þess að þar væri boðið upp á salernisaðstöðu í gámum. Þetta er í besta falli útúrsnúningur eða vanþekking til að afvegaleiða umræðuna. Ég ætla ekki að réttlæta salernisaðstöðu í gámum. Við hjá Hveravallafélaginu viljum gera betur og höfum lengi haft áhuga á að flytja þessa starfsemi alla í nýjan skála utan friðlýsta hverasvæðisins. Öll mannvirki nema gamli skáli Ferðafélagsins yrðu fjarlægð af friðlýsta svæðinu. Þetta yrði mikið framfaraspor og myndi stórbæta ásýnd og vernd þess einstaka hverasvæðis sem Hveravellir eru þekktir fyrir. Að ekki sé talað um bætta aðstöðu fyrir ferðamenn. Lamandi hönd stofnana og félagasamtaka En þá komu opinberar stofnanir og aðilar sem kenna sig við umhverfisvernd og þvælast svo hressilega fyrir að þessi áform eru nánast sjálfdauð. Þar á meðal má nefna Umhverfisstofnun, Náttúrufræðistofnun, Veðurstofuna, Skipulagsstofnun, Landvarðafélag Íslands, Ferðamálastofu og Landvernd. Þeim fannst nýi skálinn of stór og með of mörgum salernum. Þeim fannst óhæfa að þar ættu einnig að vera nokkur tveggja manna herbergi með salerni – jafnvel þó ferðamenn vilji þannig möguleika. Til að þvælast sem mest fyrir þessum áformum var þess krafist að bygging hins nýja skála og niðurrif á eldri skála færi í nýtt umhverfismat, þó svo að eldra umhverfismat á sambærilegri uppbyggingu hafi þegar átt sér stað tveimur áratugum áður. Kostnaður við umhverfismat hleypur á tugum milljóna króna og tefur framkvæmdir árum saman. Samt hefur ekkert breyst í þessum áformum eða umhverfi Hveravalla sem kallar á nýtt umhverfismat – nema að Hveravellir fóru af hinum rauða válista Umhverfisstofnunar fyrir um 6 árum síðan. Áhugi á uppbyggingu Rekstur núverandi starfsemi á Hveravöllum er á mörkum þess að bera sig. Eigendur Hveravallafélagsins hafa lagt í rúmlega 100 milljón króna framkvæmdir undanfarin ár m.a. við endurbætur á kaldavatnslögn svæðisins og nýja afkastamikla rotþró í samvinnu við Umhverfisstofnun. Sömuleiðis tekur Hveravallafélagið fjárhagslegan þátt með um 27 mkr framlagi til lagningar jarðstrengs fyrir rafmagn til að hætta rafmagnsframleiðslu með díselolíurafstöð. Nú er sá strengur kominn og var slökkt á dísilrafstöðinni í desember 2019. Með góðu og hreinu rafmagni verður nú mögulegt að hlaða rafbíla á miðju hálendi Íslands. Enginn þarf að efast um áhuga Hveravallafélagsins á því að vernda friðlýsta hverasvæðið með því að flytja alla starfsemi útfyrir það í nýjan skála. Sá skáli þarf hins vegar að standa undir sér fjárhagslega og þarf að vera af lágmarks stærð til að geta mætt breyttum kröfum og ferðavenjum og fjölgun ferðamanna sem svæðið laðar að. Holur hljómur í fullyrðingum Afstaða opinberra stofnana og félagasamtaka til umbóta á Hveravöllum sýnir að það er holur hljómur í fullyrðingum um ávinninginn af uppbyggingu þjóðgarðs á miðhálendinu. Þessir aðilar virðast helst vilja halda í óbreytta rómantík olíukyntra fjallaskála með útikamri og hrotukór á 20 manna svefnlofti. Þetta dæmi af fyrirstöðunni gegn uppbyggingu á Hveravöllum á miðhálendinu ætti að hringja aðvörunarbjöllum. Ef það má ekki bæta aðstöðuna þar og tryggja að hún standi undir sér, hvaðan eiga tekjur af þjóðgarðinum þá að koma og hver á að byggja þar upp? Og heldur einhver að fyrirstaðan og þvergirðingshátturinn minnki þegar komin verður opinber valdastofnun yfir öllu sem hreyfist innan þessa þjóðgarðs?Höfundur er stjórnarformaður Hveravallafélagsins ehf
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar