Ómetanlegar náttúruperlur fram á hengiflugið Finnur Ricart Andrason, Ingibjörg Eiríksdóttir, Kristín Amalía Atladóttir, Pálína Axelsdóttir Njarðvík, Snæbjörn Guðmundsson og Sævar Þór Halldórsson skrifa 13. júní 2022 09:01 Náttúra Íslands verður fyrir afar þungu höggi, verði hugmyndir meirihluta umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis um afgreiðslu 3. áfanga rammaáætlunar að veruleika. Meirihluti nefndarinnar, þau Vilhjálmur Árnason, Orri Páll Jóhannsson, Halla Signý Kristjánsdóttir, Ingibjörg Isaksen og Njáll Trausti Friðbertsson, hafa setið á tillögu umhverfisráðherra um afgreiðslu 3. áfanga rammaáætlunar mánuðum saman. Nú er komið upp á yfirborðið í hverju „sátt“ meirihlutans á að felast. Úr biðflokki í nýtingarflokk vilja þau færa Búrfellslund. Úr verndarflokki í biðflokk vilja þau færa virkjanir kenndar við Héraðsvötn í Skagafirði og Kjalölduveitu í efri Þjórsá. Þá vilja þau að bannað verði að friðlýsa vegna virkjanahugmynda í verndarflokki í Skjálfandafljóti, þar til annað verði ákveðið.Þetta eru allt virkjunarhugmyndir sem Landsvirkjun hefur illa getað sætt sig við að færu í verndarflokk. Austurgilsvirkjun í Ísafjarðardjúpi með stórgölluð gögn og málsmeðferð og hin mjög svo umdeilda Hvalárvirkjun á Ströndum eiga að sitja sem fastast í nýtingarflokki að áliti meirihlutans, þó allar seinni tíma rannsóknir hnígi að því að þær myndu skerða helming víðerna Drangajökulssvæðisins og séu algerlega óásættanlegar fyrir náttúruvernd dagsins í dag. Dynkur í Þjórsá myndi þurrkast upp ef af Kalölduveitu yrði.Pálína Axelsdóttir Njarðvík Úr nýtingarflokki í biðflokk vill sami meirihluti nú færa Skrokkölduvirkjun á Sprengisandi og tvær virkjanir neðst í Þjórsá. Ólíklegt er að þær hefðu orðið ofarlega á framkvæmdaáætlun Landsvirkjunar fyrr en í fjarlægri framtíð, ef nokkurn tímann. Þar að auki er engin leið að sjá rök fyrir því að færa tvær virkjanahugmyndir í neðri hluta Þjórsár úr nýtingarflokki í bið en ekki þá þriðju, Hvammsvirkjun, sem er langmesta ógnin við viðkvæmt lífríki fljótsins og nærsamfélagið. Meirihlutinn handvelur rök sem eiga að styðja breytingar á hverjum virkjanakosti fyrir sig en afneitar vísvitandi öllum vísindalegum og faglegum gögnum sem mæla fyrir verndarflokkun umræddra kosta. Engum getur dulist sá þaulskipulagði áróður fyrir frekari virkjanaframkvæmdum sem orkufyrirtækin hafa skipulagt undanfarna mánuði. Hann kristallast í rökum meirihlutans sem ber fyrir sig meintan skort á raforku fyrir orkuskipti, en það stenst engin rök hjá langmestu raforkuframleiðsluþjóð jarðar. Samtímis hunsar meirihlutinn öll rök umhverfisverndarsamtaka og annarra um verndun óraskaðra vatnasviða og óbyggðra víðerna sem fágæt eru á heimsvísu og Íslendingum ber að standa vörð um. Virkjanahugmyndir við Héraðsvötn og Skjálfandafljót auk Kjalölduveitu eru allar í jaðri mikilvægra víðernasvæða hálendisins og myndu skerða ómetanleg náttúrugæði á óafturkræfan hátt um alla framtíð. Jökulárnar í Skagafirði með sína einstöku náttúru eru aftur undir og fossar Skjálfandafljóts fá ekki þann frið sem þeir sannarlega eiga skilið. Áratugalöng barátta náttúruunnenda fyrir varanlegri sátt um vernd hinna helgu Þjórsárvera og farvegar Þjórsár þar sem finna má fjóra af mestu fossum landsins, er að engu gerð. Samtímis afgreiðslu umhverfis- og samgöngunefndar á rammaáætlun hleypir nefndin í gegn frumvarpi um stækkun virkjana neðan Þórisvatns, sem er sakleysislegt á yfirborðinu, en er hins vegar sérsniðið að þörfum Landsvirkjunar fyrir aukna orkuvinnslu eftir að Kjalölduveita yrði að veruleika. Hér ber allt að sama brunni. Óljósar hugmyndir meirihlutans um að rammaáætlun sé aðeins fyrsta skref af mörgum í umfjöllun um virkjanakosti og margir aðrir varnaglar séu til staðar er fyrirsláttur. Á milli biðflokks og nýtingar er aðeins eitt pennastrik sem Alþingi getur auðveldlega klárað hvenær sem hentar síðar meir, og þá mun Landsvirkjun hafa úr fjölda virkjanakosta að ráða á mörgum viðkvæmustu og dýrmætustu náttúrusvæðum Íslands. Afgreiðsla núverandi meirihluta yrði óhagganlegt fordæmi fyrir pólitísk hrossakaup í rammaáætlun síðar. Samkvæmt lögum um vernd og orkunýtingu landsvæða (rammaáætlun) á flokkun í nýtingarflokk vissulega ekki að vera ávísun beint á framkvæmdir, heldur heimild til að skoða kost frekar. Sú er því miður þó alls ekki raunin: Veikleiki laga um umhverfismat annars vegar og vald sveitarstjórna á grundvelli skipulagslaga hins vegar gera það að verkum að fátt stöðvar framkvæmd, sama hversu slæma einkunn hún kann að fá í faglegu mati, standi vilji stjórnvalda til annars. Fyrir þessar sakir er enn veigameira en ella að þingmenn Alþingis hugsi til enda hvað flokkun í nýtingarflokk merkir og að færa viðkvæm svæði úr verndarflokki. Sú faglega sátt sem rammaáætlun var ætlað að skapa er endanlega rofin, verði þetta niðurstaða Alþingis. Með áliti meirihlutans fær Landsvirkjun óskir sínar um næga álitlega virkjanakosti loks uppfylltar, til að svara úreltri framtíðarsýn virkjunaraflanna. Á meðan eru raddir náttúruverndar hunsaðar með öllu og ekkert skilið eftir fyrir kynslóðir framtíðarinnar. Með afgreiðslu af þessu tagi verður hörð barátta náttúruverndarfólks færð aftur um áratugi í boði ríkisstjórnarmeirihlutans og varnir náttúruverndarinnar endanlega brotnar á bak aftur. Á viðsjárverðum tímum náttúruvár og sífellt harðari ágangs mannkyns á ósnortna náttúru er afgreiðsla meirihlutans í hrópandi ósamræmi við samtímann, meira að segja við stefnu Orkustofnunar. Ábyrgð stjórnvalda gagnvart náttúru Íslands er óskoruð og þessi afgreiðsla á rammaáætlun yrði hörmulegt skref í öfuga átt. Náttúruverndarfólk krefst þess að rammaáætlun verði ekki afgreidd með þessum pólitísku hrossakaupum nú rétt fyrir þinglok heldur verði afgreiðslu frestað og málið aftur tekið fyrir í haust með fagmennsku og raunverulega virðingu fyrir náttúru landsins að leiðarljósi. Finnur Ricart Andrason, Ungir umhverfissinnar Ingibjörg Eiríksdóttir, Eldvötn – samtök um náttúruvernd í Skaftárhreppi Kristín Amalía Atladóttir, Náttúruverndarsamtök Austurlands Pálína Axelsdóttir Njarðvík, Vinir Þjórsárvera og Ungsól Snæbjörn Guðmundsson, Náttúrugrið Sævar Þór Halldórsson, SUNN – Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Finnur Ricart Andrason Snæbjörn Guðmundsson Vatnsaflsvirkjanir Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Náttúra Íslands verður fyrir afar þungu höggi, verði hugmyndir meirihluta umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis um afgreiðslu 3. áfanga rammaáætlunar að veruleika. Meirihluti nefndarinnar, þau Vilhjálmur Árnason, Orri Páll Jóhannsson, Halla Signý Kristjánsdóttir, Ingibjörg Isaksen og Njáll Trausti Friðbertsson, hafa setið á tillögu umhverfisráðherra um afgreiðslu 3. áfanga rammaáætlunar mánuðum saman. Nú er komið upp á yfirborðið í hverju „sátt“ meirihlutans á að felast. Úr biðflokki í nýtingarflokk vilja þau færa Búrfellslund. Úr verndarflokki í biðflokk vilja þau færa virkjanir kenndar við Héraðsvötn í Skagafirði og Kjalölduveitu í efri Þjórsá. Þá vilja þau að bannað verði að friðlýsa vegna virkjanahugmynda í verndarflokki í Skjálfandafljóti, þar til annað verði ákveðið.Þetta eru allt virkjunarhugmyndir sem Landsvirkjun hefur illa getað sætt sig við að færu í verndarflokk. Austurgilsvirkjun í Ísafjarðardjúpi með stórgölluð gögn og málsmeðferð og hin mjög svo umdeilda Hvalárvirkjun á Ströndum eiga að sitja sem fastast í nýtingarflokki að áliti meirihlutans, þó allar seinni tíma rannsóknir hnígi að því að þær myndu skerða helming víðerna Drangajökulssvæðisins og séu algerlega óásættanlegar fyrir náttúruvernd dagsins í dag. Dynkur í Þjórsá myndi þurrkast upp ef af Kalölduveitu yrði.Pálína Axelsdóttir Njarðvík Úr nýtingarflokki í biðflokk vill sami meirihluti nú færa Skrokkölduvirkjun á Sprengisandi og tvær virkjanir neðst í Þjórsá. Ólíklegt er að þær hefðu orðið ofarlega á framkvæmdaáætlun Landsvirkjunar fyrr en í fjarlægri framtíð, ef nokkurn tímann. Þar að auki er engin leið að sjá rök fyrir því að færa tvær virkjanahugmyndir í neðri hluta Þjórsár úr nýtingarflokki í bið en ekki þá þriðju, Hvammsvirkjun, sem er langmesta ógnin við viðkvæmt lífríki fljótsins og nærsamfélagið. Meirihlutinn handvelur rök sem eiga að styðja breytingar á hverjum virkjanakosti fyrir sig en afneitar vísvitandi öllum vísindalegum og faglegum gögnum sem mæla fyrir verndarflokkun umræddra kosta. Engum getur dulist sá þaulskipulagði áróður fyrir frekari virkjanaframkvæmdum sem orkufyrirtækin hafa skipulagt undanfarna mánuði. Hann kristallast í rökum meirihlutans sem ber fyrir sig meintan skort á raforku fyrir orkuskipti, en það stenst engin rök hjá langmestu raforkuframleiðsluþjóð jarðar. Samtímis hunsar meirihlutinn öll rök umhverfisverndarsamtaka og annarra um verndun óraskaðra vatnasviða og óbyggðra víðerna sem fágæt eru á heimsvísu og Íslendingum ber að standa vörð um. Virkjanahugmyndir við Héraðsvötn og Skjálfandafljót auk Kjalölduveitu eru allar í jaðri mikilvægra víðernasvæða hálendisins og myndu skerða ómetanleg náttúrugæði á óafturkræfan hátt um alla framtíð. Jökulárnar í Skagafirði með sína einstöku náttúru eru aftur undir og fossar Skjálfandafljóts fá ekki þann frið sem þeir sannarlega eiga skilið. Áratugalöng barátta náttúruunnenda fyrir varanlegri sátt um vernd hinna helgu Þjórsárvera og farvegar Þjórsár þar sem finna má fjóra af mestu fossum landsins, er að engu gerð. Samtímis afgreiðslu umhverfis- og samgöngunefndar á rammaáætlun hleypir nefndin í gegn frumvarpi um stækkun virkjana neðan Þórisvatns, sem er sakleysislegt á yfirborðinu, en er hins vegar sérsniðið að þörfum Landsvirkjunar fyrir aukna orkuvinnslu eftir að Kjalölduveita yrði að veruleika. Hér ber allt að sama brunni. Óljósar hugmyndir meirihlutans um að rammaáætlun sé aðeins fyrsta skref af mörgum í umfjöllun um virkjanakosti og margir aðrir varnaglar séu til staðar er fyrirsláttur. Á milli biðflokks og nýtingar er aðeins eitt pennastrik sem Alþingi getur auðveldlega klárað hvenær sem hentar síðar meir, og þá mun Landsvirkjun hafa úr fjölda virkjanakosta að ráða á mörgum viðkvæmustu og dýrmætustu náttúrusvæðum Íslands. Afgreiðsla núverandi meirihluta yrði óhagganlegt fordæmi fyrir pólitísk hrossakaup í rammaáætlun síðar. Samkvæmt lögum um vernd og orkunýtingu landsvæða (rammaáætlun) á flokkun í nýtingarflokk vissulega ekki að vera ávísun beint á framkvæmdir, heldur heimild til að skoða kost frekar. Sú er því miður þó alls ekki raunin: Veikleiki laga um umhverfismat annars vegar og vald sveitarstjórna á grundvelli skipulagslaga hins vegar gera það að verkum að fátt stöðvar framkvæmd, sama hversu slæma einkunn hún kann að fá í faglegu mati, standi vilji stjórnvalda til annars. Fyrir þessar sakir er enn veigameira en ella að þingmenn Alþingis hugsi til enda hvað flokkun í nýtingarflokk merkir og að færa viðkvæm svæði úr verndarflokki. Sú faglega sátt sem rammaáætlun var ætlað að skapa er endanlega rofin, verði þetta niðurstaða Alþingis. Með áliti meirihlutans fær Landsvirkjun óskir sínar um næga álitlega virkjanakosti loks uppfylltar, til að svara úreltri framtíðarsýn virkjunaraflanna. Á meðan eru raddir náttúruverndar hunsaðar með öllu og ekkert skilið eftir fyrir kynslóðir framtíðarinnar. Með afgreiðslu af þessu tagi verður hörð barátta náttúruverndarfólks færð aftur um áratugi í boði ríkisstjórnarmeirihlutans og varnir náttúruverndarinnar endanlega brotnar á bak aftur. Á viðsjárverðum tímum náttúruvár og sífellt harðari ágangs mannkyns á ósnortna náttúru er afgreiðsla meirihlutans í hrópandi ósamræmi við samtímann, meira að segja við stefnu Orkustofnunar. Ábyrgð stjórnvalda gagnvart náttúru Íslands er óskoruð og þessi afgreiðsla á rammaáætlun yrði hörmulegt skref í öfuga átt. Náttúruverndarfólk krefst þess að rammaáætlun verði ekki afgreidd með þessum pólitísku hrossakaupum nú rétt fyrir þinglok heldur verði afgreiðslu frestað og málið aftur tekið fyrir í haust með fagmennsku og raunverulega virðingu fyrir náttúru landsins að leiðarljósi. Finnur Ricart Andrason, Ungir umhverfissinnar Ingibjörg Eiríksdóttir, Eldvötn – samtök um náttúruvernd í Skaftárhreppi Kristín Amalía Atladóttir, Náttúruverndarsamtök Austurlands Pálína Axelsdóttir Njarðvík, Vinir Þjórsárvera og Ungsól Snæbjörn Guðmundsson, Náttúrugrið Sævar Þór Halldórsson, SUNN – Samtök um náttúruvernd á Norðurlandi
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun