Kolklikkuðkunta: Orðræðu- og atferlisgreining andfélagslegrar hegðunar á samskiptamiðlum Hrafnhildur Sigmarsdóttir skrifar 26. ágúst 2022 08:01 Um daginn rakst ég fyrir tilviljun á ummæli í athugasemdarkerfi fréttavefmiðla við fræðslugrein sem ég skrifaði fyrir Kjarnann í desember síðastliðnum. Sú grein hét Stafrænir flassarar: siðferðisskortur og siðleysi í samskiptum. Greinin fékk fína dreifingu og yfir höfuð jákvæð viðbrögð. Ummælin sem ég rakst á nýlega voru hinsvegar á öndverðu meiði. Maður að nafni Einar fann sig knúinn til að skrifa „Kolklikkuðkunta” við grein mína og lét ælukall fylgja. Viðurnefninu og ælukallinum fylgdi enginn frekari rökstuðningur. Ég fór í kjölfarið að velta fyrir mér mönnum eins og Einari, og orsök og uppruna hegðunar þeirra. Samstarfsfélagar mínir á Stígamótum tóku undir hlátur minn þegar ég sagði þeim frá yfirlýsingu og ælukalli Einars, enda flestu vön frá þeim sem að sér finnst vegið með valdeflingu þeirra sem brotið hefur verið á. Móðir minni var hinsvegar ekki skemmt yfir andfélagslegri yfirlýsingu Einars, enda held ég að fæstar mæður bregðist vinsamlega við þegar gamlir kallar sýna börnum þeirra ógnandi hegðun, hvort sem það er í ræðu eða riti. Orðræðugreining andfélagslegra ummæla á samskiptamiðlum er áhugaverð Með orðræðu er átt við umræður eða samræður og vísar til máleiningar sem er stærri en ein setning. Fræðigreinin orðræðugreining (e. discourse analysis) er sameiginlegt heiti fyrir margvíslegar aðferðir til þess að rannsaka og greina texta, textabúta eða brot út samtölum. Orðið „Kolklikkuðkunta” er vissulega hvorki samræða né umræða eða partur af texta, en ég kemst ekki hjá því að álykta að orðið sé partur af stærra samhengi sem dylst inn í andfélagslegum viðhorfum þeirra sem eigna sér allt vald óháð þekkingu. Það er viðhorfum þeirra sem eru staðreyndafælnir, þola illa valdeflingu kvenna og virðast vera á móti áframhaldandi siðferðisþroska mannsandans. Geðþóttaskoðanir eru ekki burðugur grunnur til þekkingarmótunar. Fræðasamfélagið leggur áherslu á sannreynda, margreynda og gagnreynda þekkingu. Einar virðist hinsvegar með ummælum sínum vera ósammála þeirri leið til þekkingaröflunar. Samfélagsrýni, femínísk hugmyndafræði, siðfræði og orðræðugreining virðist vera óvættur í augum manna eins og Einars og veldur það mér töluverðu hugarangri. Fáfræðin dansar og dillar sér á meðan kolklikkuðkunta reynir að róa móður sína og sannfæra hana um að málstaðurinn sé óttanum öruggari. Það var erfið röksemdarfærsla að færa í heimi sem enn álítur m.a. stríðsátök og meðfylgjandi mannfall sem ásættanlega leið til að útkljá skoðanaskipti. Atferlisgreining er hagnýt aðferð til að auka skilning á hömlulausri hegðun Atferlisgreining (e. Behavior analysis) er vísindagrein sem fæst við rannsóknir og hagnýtingu á lögmálum hegðunar. Meginmarkmið vísindagreinarinnar er að öðlast skilning á því hvernig megi spá fyrir og hafa áhrif á hegðun einstaklinga og lífvera. Rannsóknir á hegðun hafa sýnt að hún er að stórum hluta lærð og að henni er viðhaldið af umhverfi okkar, ekki síst félagslegu umhverfi. Samskiptamiðlar í rafheimum eru dæmi um félagslegt umhverfi sem hefur völd til að venjuvæða og viðhalda hegðun óháð gagnsemi. Í hagnýtri atferlisgreiningu (e. applied behavior analysis) er sjónum beint að því að bera kennsl á lausnir sem eru líklegar til að bera árangur. Hagnýt atferlisgreining leggur auk þess áherslu á notkun vísindalegra aðferða til að leysa samfélagsleg vandamál af ýmsu tagi. Venjuvæðing og viðbragðsleysi samfélagsins við fjandsamlegum ummælum á netinu í garð kvenna, brotaþola ofbeldis og jaðarsettra hópa er án efa orðið samfélagslegt vandamál. Samkenndarsnauð ummæli um þolendur kynferðisafbrota, ógeðfelld ummæli manna um þolendur vændis, hávær gerendameðvirkni, lokaðir INCEL hópar, andfemínísk orðræða hjá ráðamönnum þjóðarinnar, óhugnanlegur fjöldi fylgjandahóps manna á borð við Andrew Tate, og svo ummæli á borð við „Kolklikkuðkunta” staðfesta bæði tilvist og alvarleika vandamálsins. Þeir sem upplifa sig fæðast í rétti einvörðu sökum kyns öðlast svo oft gagnrýnislausan vettvang í gegnum rafheima og viðra þar skaðlegar skoðanir sínar sem byggja einungis á gagnlausum geðþótta og aumkunarverðu þekkingarleysi. Það er hættulegt þróun og þroska mannsins. Konum er í kjölfarið kennt að venjuvæða og innleiða skaðlegar hugsanaskekkjur þar sem þeim er kennt að túlka ruddaskap, eineltistilburði og aðra andfélagslega hegðun sem jákvæða athygli. „Hann er bara skotinn í þér” segir samfélagið og litla stúlkan fær röng skilaboð með skaðlegum afleiðingum sem getur haft neikvæð áhrif á samskiptafærni og -tækni fullorðinsáranna. Þetta er alvarleg hugsanaskekkja sem við erum enn að reyna að losna við úr hugrænum ferlum hversdagslífsins. Það gengur brösuglega fyrir sakir orðræðunnar sem þrífst í rafheimum. Ástæður þess eru án efa andfélagslegar og vegna venjuvæðingar og sinnuleysis. Hagnýt atferlisgreining er hér tilvalið tæki til að rýna betur í lögmál hegðunar og af hverju tiltekin hegðun heldur velli. Fjandsamleg ummæli eru í eðli sínu andfélagsleg Andfélagsleg hegðun (e. Antisocial behavior/ Sociopatic behavior) vísar til hegðunar sem einkennist af viðvarandi tillitsleysi og hunsar réttindi og tilfinningar annarra. Hávær og grimmdarleg meðhöndlun á öðru fólki og yfirgnæfandi tilvistarréttur hljómar hátt. Sterk andfélagsleg einkenni eru m.a: Vanvirðing og skeytingarleysi fyrir samfélagsreglum Ákafi, tortryggni og virðingarleysi gagnvart öðru fólki Yfirgengilegur hroki Ofmat á eigið ágæti, tilfinning um vitsmunalega yfirburði og óhófleg skoðanagleði Hvatvísi og skipulagsleysi Ógnandi hegðun og óheiðarleiki Fjandsemi í garð annarra og óhóflegur pirringur Léleg tilfinninga- og hvatastjórn Yfirgangur og ofbeldisfull hegðun Skortur á samkennd Óþarfa áhættutaka og tillitsleysi varðandi öryggi annarra Ábyrgðarleysi gagnvart áhrifum og afleiðingum gjörða sinna Öll getum við verið sek um ömurlega hegðun gagnvart öðrum og oft er hún einungis tímabundið viðnám gagnvart aðstæðubundnu getuleysi. Þegar við hinsvegar uppfyllum ákveðinn fjölda skilgreindra einkenna og höldum þeim stöðugum yfir ákveðinn tíma getum við farið að tala um persónuleikaröskun sem ráðandi þátt í persónuleika einstaklinga. Rannsóknir hafa sýnt að einstaklingar með persónuleikaröskun eiga erfiðara með að bregðast við breytingum og almennum kröfum daglegs lífs og að þeir eiga erfiðara með að mynda og viðhalda nánum samböndum. Hegðun þessara einstaklinga getur verið ósveigjanleg, mjög öfgakennd og óstöðug, og valdið miklum erfiðleikum í samskiptum. Andfélagsleg persónuleikaröskun er ein slíkra raskana og byggir á ráðandi þáttum m.a. ofantalinna einkenna. Lítið þýðir að höfða til mannkosta þessara einstaklinga þar sem þeir eru bæði byggðir á brothættum grunni og ekki megnugir til stórafreka á vettvangi iðrunar og eftirsjár. Skortur á mannkostum hefur áhrif á hegðun Ekki á öll fráviks- og fjandsamleg hegðun rætur sínar í geðrænum vanda. Langt því frá. Það er fásinna út frá fræðum og rannsóknum að halda því fram að geðrænn vandi og andfélagsleg hegðun séu taktfastir og skilyrðislausir ferðafélagar. Ljótleiki í hegðun er ekki sammerktur lasleika. Það er móðgun og siðlaus samskiptatækni gagnvart þeim sem þjást af flóknum og alvarlegum geðsjúkdómum. Sem samfélag verðum við að passa að sjúkdómsvæða ekki skíthælahátt og þess heldur að venjuvæða umræðuna um mannkostaskort þegar kemur að fjandsamlegri hegðun á opinberum vettvangi. Sterk siðferðisleg sjálfsvitund á að vera sífellt og virkt ferli sem krefur einstaklinga um endurtekna gagnrýna hugsun og persónulega ábyrgð. Þegar kemur að fráviks- eða andfélagslegri hegðun nútímans er okkur tamt að útskýra stöðu hegðunar út frá sögulegu samhengi hverju sinni eða fela okkur bak við menningarlegt afstæði. Faðir minn heitinn fæddist í torfbæ. Hann var samt ekki fífl. Gott fólk hefur lifað frá örófi alda en það hafa fíflin sjálfsagt líka. Mannkostir eru eiginleikar sem fólk telur gjarnan að það búi sjálfkrafa yfir og þurfi ekki að leggja neina rækt við. Sannleikurinn gæti ekki verið fjarri lagi. Mannkostir eru eiginleikar sem prýða eftirsóknarverða manneskju. Sterk tilfinningavitund og hvatastjórn eru undirstöður mannkosta og forsendur velferðar, hamingju og heilbrigðra samskipta allra einstaklinga í bæði lífi og starfi. Kristján Kristjánsson, prófessor í heimspeki, er aðstoðarforstjóri Jubilee stofnunarinnar í Bretlandi og er þar einn helsti drifkraftur rannsókna á sviði siðferðisuppeldis og mannkostamenntunar. Kristján leggur áherslu á mikilvægi mannkostamenntunar í æsku þar sem áhersla er lögð á þrautseigju, sjálfsaga og þolgæði, og enn fremur siðferðislegar dyggðir á borð við: Góðvild, réttlætiskennd, hluttekningu, umhyggju, þakklæti og mikilvægi tilfinningalegra og siðferðislegra innlita í eigin vitund. Ummælin „Kolklikkuðkunta” gefa til kynna að Einar hafi ekki gefið því innliti neinn sérstakan gaum. Rafheimar og raunheimar. Ríkja sömu hegðunarreglur á báðum vettvöngum? Hefði Einar mætt heim til mín og öskrað á mig Kolklikkuðkunta!!” og ælt í kjölfarið hefðu viðbrögð mín verið augljós, auðtekin og með skilningi flestra. Annaðhvort hefði ég hringt á lögreglu eða borgarlækni. Ylti það m.a. á raddstyrk og líkamstjáningu Einars. Þetta skeytingar- og háttvísisleysi í samskiptum í rafheimum, þar sem allt er látið flakka óháð afleiðingum, virðist hinsvegar vera félagslega samþykkt hegðun. Á þannig vettvangi fær andfélagsleg hegðun að blómstra. Af hverju við gefum okkur svona endurtekinn afslátt af hegðun á vettvangi sem okkur er ekki lengur framandi skil ég ekki. Samskiptamiðlar hafa nú verið partur af daglegri neyslu okkar í áratugi. Það er ekki hægt að skýla sér að bak við eitthvað samskiptaregluleysi á netinu. Það er rökleysa þar sem til eru góðar og gildar reglur sem við erum þaulvön að beita alla daga í beinum samskiptum. Vettvangurinn ætti ekki að breyta hegðun okkar eða framkomu í garð annarra en hann gerir það samt því við krefjumst ekki eins mikils af okkur né öðrum í samskiptum á netinu. Það er sorgleg staðreynd og hugsanlega til vísbendingar um staðnaðan þroska í ákveðinni færni. Staðnaður siðferðisþroski venjuvæðir markalausa hegðun og við upplifum óþægindi þegar kona stendur keik og setur mörk. Þessi grein endurspeglar mín mörk. Það er ekki lengur afleiðingalaust að haga sér eins og rætið karlrembufífl á opinberum vettvangi, Einar. Höfundur er ráðgjafi hjá Stígamótum og augljóslega kolklikkuðkunta. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrafnhildur Sigmarsdóttir Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Um daginn rakst ég fyrir tilviljun á ummæli í athugasemdarkerfi fréttavefmiðla við fræðslugrein sem ég skrifaði fyrir Kjarnann í desember síðastliðnum. Sú grein hét Stafrænir flassarar: siðferðisskortur og siðleysi í samskiptum. Greinin fékk fína dreifingu og yfir höfuð jákvæð viðbrögð. Ummælin sem ég rakst á nýlega voru hinsvegar á öndverðu meiði. Maður að nafni Einar fann sig knúinn til að skrifa „Kolklikkuðkunta” við grein mína og lét ælukall fylgja. Viðurnefninu og ælukallinum fylgdi enginn frekari rökstuðningur. Ég fór í kjölfarið að velta fyrir mér mönnum eins og Einari, og orsök og uppruna hegðunar þeirra. Samstarfsfélagar mínir á Stígamótum tóku undir hlátur minn þegar ég sagði þeim frá yfirlýsingu og ælukalli Einars, enda flestu vön frá þeim sem að sér finnst vegið með valdeflingu þeirra sem brotið hefur verið á. Móðir minni var hinsvegar ekki skemmt yfir andfélagslegri yfirlýsingu Einars, enda held ég að fæstar mæður bregðist vinsamlega við þegar gamlir kallar sýna börnum þeirra ógnandi hegðun, hvort sem það er í ræðu eða riti. Orðræðugreining andfélagslegra ummæla á samskiptamiðlum er áhugaverð Með orðræðu er átt við umræður eða samræður og vísar til máleiningar sem er stærri en ein setning. Fræðigreinin orðræðugreining (e. discourse analysis) er sameiginlegt heiti fyrir margvíslegar aðferðir til þess að rannsaka og greina texta, textabúta eða brot út samtölum. Orðið „Kolklikkuðkunta” er vissulega hvorki samræða né umræða eða partur af texta, en ég kemst ekki hjá því að álykta að orðið sé partur af stærra samhengi sem dylst inn í andfélagslegum viðhorfum þeirra sem eigna sér allt vald óháð þekkingu. Það er viðhorfum þeirra sem eru staðreyndafælnir, þola illa valdeflingu kvenna og virðast vera á móti áframhaldandi siðferðisþroska mannsandans. Geðþóttaskoðanir eru ekki burðugur grunnur til þekkingarmótunar. Fræðasamfélagið leggur áherslu á sannreynda, margreynda og gagnreynda þekkingu. Einar virðist hinsvegar með ummælum sínum vera ósammála þeirri leið til þekkingaröflunar. Samfélagsrýni, femínísk hugmyndafræði, siðfræði og orðræðugreining virðist vera óvættur í augum manna eins og Einars og veldur það mér töluverðu hugarangri. Fáfræðin dansar og dillar sér á meðan kolklikkuðkunta reynir að róa móður sína og sannfæra hana um að málstaðurinn sé óttanum öruggari. Það var erfið röksemdarfærsla að færa í heimi sem enn álítur m.a. stríðsátök og meðfylgjandi mannfall sem ásættanlega leið til að útkljá skoðanaskipti. Atferlisgreining er hagnýt aðferð til að auka skilning á hömlulausri hegðun Atferlisgreining (e. Behavior analysis) er vísindagrein sem fæst við rannsóknir og hagnýtingu á lögmálum hegðunar. Meginmarkmið vísindagreinarinnar er að öðlast skilning á því hvernig megi spá fyrir og hafa áhrif á hegðun einstaklinga og lífvera. Rannsóknir á hegðun hafa sýnt að hún er að stórum hluta lærð og að henni er viðhaldið af umhverfi okkar, ekki síst félagslegu umhverfi. Samskiptamiðlar í rafheimum eru dæmi um félagslegt umhverfi sem hefur völd til að venjuvæða og viðhalda hegðun óháð gagnsemi. Í hagnýtri atferlisgreiningu (e. applied behavior analysis) er sjónum beint að því að bera kennsl á lausnir sem eru líklegar til að bera árangur. Hagnýt atferlisgreining leggur auk þess áherslu á notkun vísindalegra aðferða til að leysa samfélagsleg vandamál af ýmsu tagi. Venjuvæðing og viðbragðsleysi samfélagsins við fjandsamlegum ummælum á netinu í garð kvenna, brotaþola ofbeldis og jaðarsettra hópa er án efa orðið samfélagslegt vandamál. Samkenndarsnauð ummæli um þolendur kynferðisafbrota, ógeðfelld ummæli manna um þolendur vændis, hávær gerendameðvirkni, lokaðir INCEL hópar, andfemínísk orðræða hjá ráðamönnum þjóðarinnar, óhugnanlegur fjöldi fylgjandahóps manna á borð við Andrew Tate, og svo ummæli á borð við „Kolklikkuðkunta” staðfesta bæði tilvist og alvarleika vandamálsins. Þeir sem upplifa sig fæðast í rétti einvörðu sökum kyns öðlast svo oft gagnrýnislausan vettvang í gegnum rafheima og viðra þar skaðlegar skoðanir sínar sem byggja einungis á gagnlausum geðþótta og aumkunarverðu þekkingarleysi. Það er hættulegt þróun og þroska mannsins. Konum er í kjölfarið kennt að venjuvæða og innleiða skaðlegar hugsanaskekkjur þar sem þeim er kennt að túlka ruddaskap, eineltistilburði og aðra andfélagslega hegðun sem jákvæða athygli. „Hann er bara skotinn í þér” segir samfélagið og litla stúlkan fær röng skilaboð með skaðlegum afleiðingum sem getur haft neikvæð áhrif á samskiptafærni og -tækni fullorðinsáranna. Þetta er alvarleg hugsanaskekkja sem við erum enn að reyna að losna við úr hugrænum ferlum hversdagslífsins. Það gengur brösuglega fyrir sakir orðræðunnar sem þrífst í rafheimum. Ástæður þess eru án efa andfélagslegar og vegna venjuvæðingar og sinnuleysis. Hagnýt atferlisgreining er hér tilvalið tæki til að rýna betur í lögmál hegðunar og af hverju tiltekin hegðun heldur velli. Fjandsamleg ummæli eru í eðli sínu andfélagsleg Andfélagsleg hegðun (e. Antisocial behavior/ Sociopatic behavior) vísar til hegðunar sem einkennist af viðvarandi tillitsleysi og hunsar réttindi og tilfinningar annarra. Hávær og grimmdarleg meðhöndlun á öðru fólki og yfirgnæfandi tilvistarréttur hljómar hátt. Sterk andfélagsleg einkenni eru m.a: Vanvirðing og skeytingarleysi fyrir samfélagsreglum Ákafi, tortryggni og virðingarleysi gagnvart öðru fólki Yfirgengilegur hroki Ofmat á eigið ágæti, tilfinning um vitsmunalega yfirburði og óhófleg skoðanagleði Hvatvísi og skipulagsleysi Ógnandi hegðun og óheiðarleiki Fjandsemi í garð annarra og óhóflegur pirringur Léleg tilfinninga- og hvatastjórn Yfirgangur og ofbeldisfull hegðun Skortur á samkennd Óþarfa áhættutaka og tillitsleysi varðandi öryggi annarra Ábyrgðarleysi gagnvart áhrifum og afleiðingum gjörða sinna Öll getum við verið sek um ömurlega hegðun gagnvart öðrum og oft er hún einungis tímabundið viðnám gagnvart aðstæðubundnu getuleysi. Þegar við hinsvegar uppfyllum ákveðinn fjölda skilgreindra einkenna og höldum þeim stöðugum yfir ákveðinn tíma getum við farið að tala um persónuleikaröskun sem ráðandi þátt í persónuleika einstaklinga. Rannsóknir hafa sýnt að einstaklingar með persónuleikaröskun eiga erfiðara með að bregðast við breytingum og almennum kröfum daglegs lífs og að þeir eiga erfiðara með að mynda og viðhalda nánum samböndum. Hegðun þessara einstaklinga getur verið ósveigjanleg, mjög öfgakennd og óstöðug, og valdið miklum erfiðleikum í samskiptum. Andfélagsleg persónuleikaröskun er ein slíkra raskana og byggir á ráðandi þáttum m.a. ofantalinna einkenna. Lítið þýðir að höfða til mannkosta þessara einstaklinga þar sem þeir eru bæði byggðir á brothættum grunni og ekki megnugir til stórafreka á vettvangi iðrunar og eftirsjár. Skortur á mannkostum hefur áhrif á hegðun Ekki á öll fráviks- og fjandsamleg hegðun rætur sínar í geðrænum vanda. Langt því frá. Það er fásinna út frá fræðum og rannsóknum að halda því fram að geðrænn vandi og andfélagsleg hegðun séu taktfastir og skilyrðislausir ferðafélagar. Ljótleiki í hegðun er ekki sammerktur lasleika. Það er móðgun og siðlaus samskiptatækni gagnvart þeim sem þjást af flóknum og alvarlegum geðsjúkdómum. Sem samfélag verðum við að passa að sjúkdómsvæða ekki skíthælahátt og þess heldur að venjuvæða umræðuna um mannkostaskort þegar kemur að fjandsamlegri hegðun á opinberum vettvangi. Sterk siðferðisleg sjálfsvitund á að vera sífellt og virkt ferli sem krefur einstaklinga um endurtekna gagnrýna hugsun og persónulega ábyrgð. Þegar kemur að fráviks- eða andfélagslegri hegðun nútímans er okkur tamt að útskýra stöðu hegðunar út frá sögulegu samhengi hverju sinni eða fela okkur bak við menningarlegt afstæði. Faðir minn heitinn fæddist í torfbæ. Hann var samt ekki fífl. Gott fólk hefur lifað frá örófi alda en það hafa fíflin sjálfsagt líka. Mannkostir eru eiginleikar sem fólk telur gjarnan að það búi sjálfkrafa yfir og þurfi ekki að leggja neina rækt við. Sannleikurinn gæti ekki verið fjarri lagi. Mannkostir eru eiginleikar sem prýða eftirsóknarverða manneskju. Sterk tilfinningavitund og hvatastjórn eru undirstöður mannkosta og forsendur velferðar, hamingju og heilbrigðra samskipta allra einstaklinga í bæði lífi og starfi. Kristján Kristjánsson, prófessor í heimspeki, er aðstoðarforstjóri Jubilee stofnunarinnar í Bretlandi og er þar einn helsti drifkraftur rannsókna á sviði siðferðisuppeldis og mannkostamenntunar. Kristján leggur áherslu á mikilvægi mannkostamenntunar í æsku þar sem áhersla er lögð á þrautseigju, sjálfsaga og þolgæði, og enn fremur siðferðislegar dyggðir á borð við: Góðvild, réttlætiskennd, hluttekningu, umhyggju, þakklæti og mikilvægi tilfinningalegra og siðferðislegra innlita í eigin vitund. Ummælin „Kolklikkuðkunta” gefa til kynna að Einar hafi ekki gefið því innliti neinn sérstakan gaum. Rafheimar og raunheimar. Ríkja sömu hegðunarreglur á báðum vettvöngum? Hefði Einar mætt heim til mín og öskrað á mig Kolklikkuðkunta!!” og ælt í kjölfarið hefðu viðbrögð mín verið augljós, auðtekin og með skilningi flestra. Annaðhvort hefði ég hringt á lögreglu eða borgarlækni. Ylti það m.a. á raddstyrk og líkamstjáningu Einars. Þetta skeytingar- og háttvísisleysi í samskiptum í rafheimum, þar sem allt er látið flakka óháð afleiðingum, virðist hinsvegar vera félagslega samþykkt hegðun. Á þannig vettvangi fær andfélagsleg hegðun að blómstra. Af hverju við gefum okkur svona endurtekinn afslátt af hegðun á vettvangi sem okkur er ekki lengur framandi skil ég ekki. Samskiptamiðlar hafa nú verið partur af daglegri neyslu okkar í áratugi. Það er ekki hægt að skýla sér að bak við eitthvað samskiptaregluleysi á netinu. Það er rökleysa þar sem til eru góðar og gildar reglur sem við erum þaulvön að beita alla daga í beinum samskiptum. Vettvangurinn ætti ekki að breyta hegðun okkar eða framkomu í garð annarra en hann gerir það samt því við krefjumst ekki eins mikils af okkur né öðrum í samskiptum á netinu. Það er sorgleg staðreynd og hugsanlega til vísbendingar um staðnaðan þroska í ákveðinni færni. Staðnaður siðferðisþroski venjuvæðir markalausa hegðun og við upplifum óþægindi þegar kona stendur keik og setur mörk. Þessi grein endurspeglar mín mörk. Það er ekki lengur afleiðingalaust að haga sér eins og rætið karlrembufífl á opinberum vettvangi, Einar. Höfundur er ráðgjafi hjá Stígamótum og augljóslega kolklikkuðkunta.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun