Í skugga sílóa og sandryks Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar 8. júní 2024 10:00 Þorlákshöfn var á síðasta ári 41. sveitarfélagið til að taka þátt í verkefni Embætti landlæknis um Heilsueflandi samfélag. Á heimasíðu Ölfuss segir að meginmarkmið sveitarfélagsins sé að skapa tækifæri fyrir íbúa til bættra lífsgæða með fjölbreyttum möguleikum til hreyfingar, útiveru, íþróttaiðkunar og annarrar afþreyingar og frístundaiðju. Það skýtur því skökku við að ætla að reisa risavaxna mölunarverksmiðju í landi Þorlákshafnar, í heilsueflandi sveitarfélagi. Auk óprýði og stærðar verksmiðjunnar er hætta á umhverfisslysum, hljóð og umhverfismengun og öðru sem slíkur iðnaður hefur í för með sér. Náttúrufræðistofnun, Umhverfisstofnun, Hafrannsóknarstofnun, Vegagerðin, Samgöngustofa og Heilbrigðiseftirlit Suðurnlands hafa réttilega látið í ljós áhyggjur af fyrirhugaðri framkvæmd. Ef fram fer sem horfir og Heidelberg fær að reisa verksmiðju á landi sem samsvarar rúmlega þremur Klambratúnum í Reykjavík (Klambratún er 10ha, svæðin sem Heidelberg hefur til umráða 26 ha/ auk 7ha á hafnarsvæði) í aðeins 2,5 km fjarlægð frá nýrri íbúabyggð yrði það fordæmalaust og sannarlega óafturkræft skref fyrir íbúa Þorlákshafnar. Þarna yrði risastór verksmiðja sem mun skarta stórum sílóum, mögulega allt að 18 talsins, 52 metra háum og auðsýnt að slík verksmiðja muni hafa margvísleg neikvæð áhrif á umhverfið. Jarðefnaverksmiðju sem þessari munu fylgja miklir þungaflutningar með tilheyrandi megnun, raski og hávaða en áætlað er viðbótarumferð þungra ökutækja, sem talið er að tvöfaldist, muni hafa neikvæð áhrif á umferðaöryggi og væntanlega fjölga umferðaslysum um 1-2 á ári að mati Vegagerðarinnar. Til að bæta gráu ofan á svart er Heidelberg einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg óafturkræf áhrif á lífríki sveitarfélagsins og landsins alls. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyribæri. Þá mun fuglalíf einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þessar hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem, eins og lesa má, er afar verðmætt svæði eru því afar varhugaverðar. Þorlákshöfn býr yfir þeirri sérstöðu að þar er brimbrettasvæði sem þykir einstakt á heimsvísu. Brimbrettafélag Íslands er ungt, stofnað 2021, og tilgangur þess að vernda brimbrettastaði á Íslandi í samstarfi við yfirvöld. Markmið félagsins er einnig að fá helstu brimbrettastaði landsins skráða sem útivistarsvæði á aðalskipulagi viðkomandi sveitarfélaga og beita sér fyrir verndun tærleika sjávar við strendur landsins. Enda bendir Brimbrettafélagið réttilega á að náttúra landsins er viðkvæm og aukinnar vitundar og verndar er þörf ef tryggja á að komandi kynslóðir fái notið hennar. Brimbrettaiðkun við Þorlákshöfn á sér fáar hliðstæður og bagalegt að sveitarfélagið sjái ekki hag sinn í að styðja við og efla samstarf við félagið. Slík nýsköpun og uppbygging ætti að vera leiðarljós í heilsueflandi samfélagi enda starfsemin í takt við umhverfi og náttúru svo ekki sé minnst á heilsusamlegt gildi hennar. Nýtilkomnar hugmyndir um landfyllingu á brimbrettasvæðinu fela ekkert í sem nema eyðileggingu og eru fullkomlega órökstuddar. Þetta umfangsmikla verkefni styður á engan hátt við bætt lífsgæði íbúa og þá barna sem munu leika sér í skugga sílóa, í sandryki og í umferðarþunga þar sem áætlað er að byggja leikskóla steinsnar frá verksmiðjunni. Hvað þá heldur náttúru- og umhverfisvernd til framtíðar. Þarna virðist sem hagsmunum íbúa verði fórnað fyrir gróða fárra. Tilraunir minnihlutans í Ölfusi um að tala gegn þungaiðnaði í byggð og með því að hafa þarfir og vilja íbúa að leiðarljósi hafi fallið í grýttan jarðveg. Það er augljóst að vilji meirihluta íbúa fer ekki saman við vilja meirihlutans í bæjarstjórn. Við búum í gjöfulu landi umkringd þeim forréttindum sem ferskt loft, heilnæmt umhverfi og falleg náttúra býður upp á og ættum þess vegna öll að vinna saman að náttúru- og umhverfisvernd. Það hlýtur að vera önnur atvinnustarfsemi sem hægt er að ráðast í ef og þegar þörf er á. Starfsemi sem styður við vaxandi og öflugt samfélag þar sem börn, heldri borgarar og öll þar á milli geta unað sér í hreinni náttúru við áhugamál, störf, útiveru og afþreyingu sem sómi er að í heilsueflandi og barnvænu samfélagi. Höfundur er leik- og grunnskólakennari, oddviti VG í Suðurkjördæmi og stjórnarkona hreyfingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Ölfus Heilsa Umhverfismál Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Þorlákshöfn var á síðasta ári 41. sveitarfélagið til að taka þátt í verkefni Embætti landlæknis um Heilsueflandi samfélag. Á heimasíðu Ölfuss segir að meginmarkmið sveitarfélagsins sé að skapa tækifæri fyrir íbúa til bættra lífsgæða með fjölbreyttum möguleikum til hreyfingar, útiveru, íþróttaiðkunar og annarrar afþreyingar og frístundaiðju. Það skýtur því skökku við að ætla að reisa risavaxna mölunarverksmiðju í landi Þorlákshafnar, í heilsueflandi sveitarfélagi. Auk óprýði og stærðar verksmiðjunnar er hætta á umhverfisslysum, hljóð og umhverfismengun og öðru sem slíkur iðnaður hefur í för með sér. Náttúrufræðistofnun, Umhverfisstofnun, Hafrannsóknarstofnun, Vegagerðin, Samgöngustofa og Heilbrigðiseftirlit Suðurnlands hafa réttilega látið í ljós áhyggjur af fyrirhugaðri framkvæmd. Ef fram fer sem horfir og Heidelberg fær að reisa verksmiðju á landi sem samsvarar rúmlega þremur Klambratúnum í Reykjavík (Klambratún er 10ha, svæðin sem Heidelberg hefur til umráða 26 ha/ auk 7ha á hafnarsvæði) í aðeins 2,5 km fjarlægð frá nýrri íbúabyggð yrði það fordæmalaust og sannarlega óafturkræft skref fyrir íbúa Þorlákshafnar. Þarna yrði risastór verksmiðja sem mun skarta stórum sílóum, mögulega allt að 18 talsins, 52 metra háum og auðsýnt að slík verksmiðja muni hafa margvísleg neikvæð áhrif á umhverfið. Jarðefnaverksmiðju sem þessari munu fylgja miklir þungaflutningar með tilheyrandi megnun, raski og hávaða en áætlað er viðbótarumferð þungra ökutækja, sem talið er að tvöfaldist, muni hafa neikvæð áhrif á umferðaöryggi og væntanlega fjölga umferðaslysum um 1-2 á ári að mati Vegagerðarinnar. Til að bæta gráu ofan á svart er Heidelberg einnig með áætlanir um námuvinnslu af hafsbotni sem mun hafa gríðarleg óafturkræf áhrif á lífríki sveitarfélagsins og landsins alls. Námusvæðið er innan mikilvægs hrygningarsvæðis verðmætra nytjastofna, mögulega verðmætasta hrygningarsvæði landsins og því einstakt náttúrufyribæri. Þá mun fuglalíf einnig verða fyrir skaða þar sem sandsíli sem halda sig í fjörunni og eru lykiltegund í vistkerfi Selvogsbanka eru mikilvægasta fæða flestra sjófuglategunda. Þessar hugmyndir um efnistöku við Selvogsbanka sem, eins og lesa má, er afar verðmætt svæði eru því afar varhugaverðar. Þorlákshöfn býr yfir þeirri sérstöðu að þar er brimbrettasvæði sem þykir einstakt á heimsvísu. Brimbrettafélag Íslands er ungt, stofnað 2021, og tilgangur þess að vernda brimbrettastaði á Íslandi í samstarfi við yfirvöld. Markmið félagsins er einnig að fá helstu brimbrettastaði landsins skráða sem útivistarsvæði á aðalskipulagi viðkomandi sveitarfélaga og beita sér fyrir verndun tærleika sjávar við strendur landsins. Enda bendir Brimbrettafélagið réttilega á að náttúra landsins er viðkvæm og aukinnar vitundar og verndar er þörf ef tryggja á að komandi kynslóðir fái notið hennar. Brimbrettaiðkun við Þorlákshöfn á sér fáar hliðstæður og bagalegt að sveitarfélagið sjái ekki hag sinn í að styðja við og efla samstarf við félagið. Slík nýsköpun og uppbygging ætti að vera leiðarljós í heilsueflandi samfélagi enda starfsemin í takt við umhverfi og náttúru svo ekki sé minnst á heilsusamlegt gildi hennar. Nýtilkomnar hugmyndir um landfyllingu á brimbrettasvæðinu fela ekkert í sem nema eyðileggingu og eru fullkomlega órökstuddar. Þetta umfangsmikla verkefni styður á engan hátt við bætt lífsgæði íbúa og þá barna sem munu leika sér í skugga sílóa, í sandryki og í umferðarþunga þar sem áætlað er að byggja leikskóla steinsnar frá verksmiðjunni. Hvað þá heldur náttúru- og umhverfisvernd til framtíðar. Þarna virðist sem hagsmunum íbúa verði fórnað fyrir gróða fárra. Tilraunir minnihlutans í Ölfusi um að tala gegn þungaiðnaði í byggð og með því að hafa þarfir og vilja íbúa að leiðarljósi hafi fallið í grýttan jarðveg. Það er augljóst að vilji meirihluta íbúa fer ekki saman við vilja meirihlutans í bæjarstjórn. Við búum í gjöfulu landi umkringd þeim forréttindum sem ferskt loft, heilnæmt umhverfi og falleg náttúra býður upp á og ættum þess vegna öll að vinna saman að náttúru- og umhverfisvernd. Það hlýtur að vera önnur atvinnustarfsemi sem hægt er að ráðast í ef og þegar þörf er á. Starfsemi sem styður við vaxandi og öflugt samfélag þar sem börn, heldri borgarar og öll þar á milli geta unað sér í hreinni náttúru við áhugamál, störf, útiveru og afþreyingu sem sómi er að í heilsueflandi og barnvænu samfélagi. Höfundur er leik- og grunnskólakennari, oddviti VG í Suðurkjördæmi og stjórnarkona hreyfingarinnar.
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar