Öll börn eiga rétt á öryggi Bryndís Haraldsdóttir skrifar 20. mars 2025 14:31 Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Haraldsdóttir Ofbeldi barna Vopnaburður barna og ungmenna Mest lesið Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu Skoðun Skoðun Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Undanfarnar vikur hafa verið fluttar hræðilegar og sorglegar fréttir af ofbeldi meðal barna þar sem hæst hefur borið á málefnum tiltekins grunnskóla og hverfi borgarinnar. Rétt er að rifja upp að eitt af aðalmarkmiðum laga um grunnskóla, sem og reglugerðar þar um, er að tryggja öryggi barna, bæði í skólum og nærumhverfi þeirra. Segir m.a. að nemendur eigi að geti notið bernsku sinnar í skólastarfi, notið hæfileika sinna og vera öruggir í öllu starfi á vegum skólans. Þá skuli skólasamfélagið kappkosta við að stuðla að og viðhalda góðum starfsanda og jákvæðum skólabrag þar sem öryggi, vellíðan og heilbrigði eru höfð að leiðarljósi. Því miður virðist þetta ekki vera sá raunveruleiki sem öll börn búa við í dag. Skýrt er kveðið á um rétt foreldra og skóla til að óska eftir aðstoð sérstaks fagráðs sem starfar á ábyrgð mennta- og barnamálaráðuneytisins ef ekki tekst að finna viðunandi lausnir á vanda innan skólans eða sveitarfélagsins þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir og aðkomu skólaþjónustu. Í vikunni beindi ég því þeirri spurningu til mennta- og barnamálaráðherra hvort ráðherrann hafi beitt sér í umræddu máli og hvort fagráð ráðuneytisins hafi haft aðkomu að málinu. Í svari ráðherrans kom fram að aðkoma ráðuneytisins hefði jú verið einhver. Málið væri hins vegar „gríðarlega flókið“ og „erfitt að eiga við“. Benti ráðherra jafnframt á að grunnskólar væru á ábyrgð sveitarfélaga. Ráðherra viðurkenndi að vissulega væru „stór vandamál í gangi“ en ekki væri einungis um vandamál skólans að ræða heldur samfélagsins alls, skólinn væri „bara hitamælir á samfélagið“. Kallað hafi verið eftir úrræðum í langan tíma en úrræðin hafi ekki verið mörg, því miður. Loks sagði ráðherra „… við verðum að horfa á þessi mál í heild og þarna eru, eins og ég segi, bara miklir erfiðleikar sem erfitt er að grípa inn í og börn, líka þau sem brjóta af sér, eiga sín réttindi.“ Rétt er að rekstur grunnskóla er á ábyrgð sveitarfélaga og ábyrgð sveitarfélaga á börnum á grunnskólaaldri er mikil. Sú staðreynd fríar ráðherra málaflokksins hins vegar ekki ábyrgð. Ráðherra ber að sjá til þess að markmið laga séu uppfyllt, honum ber að sjá til þess að úrræði séu nýtt. Komi hins vegar í ljós að skortur sé á úrræðum er það á ábyrgð ráðherra að færa fram slík úrræði. Af umræðu undanfarinna vikna má einmitt draga þá ályktun að skólasamfélagið telur sig ekki geta beitt sér af fullum þunga í þessum málum og telji úrræði skorta. Það er þó frumskylda þeirra að tryggja öryggi bara í skólum, óbreytt staða er því óviðunandi. Samkvæmt lögum um grunnskóla, og reglugerðar þar um, er heimilt að víkja nemanda um stundarsakir úr skóla ef nemandi virðir enn ekki skólareglur og ítrekuð brot hans á skólareglum eru alvarleg. Enn fremur er heimilt að víkja nemanda ótímabundið úr skóla ef allt um þrýtur og brot nemanda eru mjög alvarleg, svo sem ef hann veldur öðrum skaða eða eignatjóni. Ég beindi því næst þeirri spurningu til ráðherra hvort hann teldi heimildir skólayfirvalda í ofbeldismálum ekki duga og hvernig ráðherrann sæi þá fyrir sér að bæta stöðuna tryggja að börn séu ekki þolendur ofbeldis innan grunnskóla. Óhætt er að segja að svör ráðherra við þeirri spurningu minni hafi verið með öllu óásættanleg. Ráðherran teldi börn vissulega eiga rétt á því að verða ekki fyrir ofbeldi í skólum en á móti kæmi að skólaskylda sé við lýði hér á landi. Tryggja þyrfti viðunandi úrræði sem tæki við börnum sem vikið væri úr skóla. Ekki væri um auðugan garð að gresja í þeim efnum. Undirrituð tekur heilshugar undir með ráðherra, úrræðin þurfa að vera til staðar. Þegar úrræðin eru ekki til staðar þarf aftur á móti að gangast við ábyrgð og bregðast við. Í svari sínu er ráðherra líklega að vísa til vandræðagangs og skort á úrræðum utan heimilis fyrir börn með fjölþættan vanda. Undirrituð veit að ríkisstjórnin er að vinna í þeim málum í samræmi við skýrslu sem unnin var í tíð fyrrverandi ráðherra og í samstarfi við sveitarfélögin. Það er rétt að mikill skortur er að heimilum og meðferðarúrræðum fyrir börn með fjölþættan vanda. Það fríar þó hvorki ráðherra né sveitarfélög af þeirri ábyrgð að tryggja öryggi barna í skólum. Það eru til úrræði sem hefur verið beitt af öðrum skólum, úrræði sem felast í því að fjarlægja þann sem beitir ofbeldið. Þolandinn á aldrei að þurfa að flýja. Ráðherra á og þarf að leiða breytingar og tryggja öryggi barna í skólum landsins. Það er tímabært að ráðherra leiði umræðuna um að efla úrræði í grunnskólum og tryggja að öll börn fái öruggt umhverfi til náms. Undirrituð mun styðja heilshugar við slíkar tillögur ráðherranns. Því saman þurfum við að verja réttindi og velferð barna í íslensku samfélagsins. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun