Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar 18. apríl 2025 08:00 Lóan er komin og vorið kíkir undan vetri á sama tíma og fyrstu skemmtiferðaskipin koma til landsins. Móttaka skemmtiferðaskipa stendur á tímamótum í mörgum höfnum landsins þar sem sveitarfélög og hafnir hafa nýtt veturinn vel til undirbúnings og brugðist við nýrri aðgerðaáætlun í ferðaþjónustu sem samþykkt var síðasta vor af þáverandi ferðamálaráðherra. Partur af þeirri aðgerðaráætlun snýr að álagsstýringu, þolmörkum og innviðauppbyggingu á vinsælum áfangastöðum. Reykjavíkurborg og Faxaflóahafnir fóru strax í metnaðarfullar vinnu við að móta stefnu um móttöku og þolmörk skemmtiferðaskipa í höfnum borgarinnar. Gríðarleg öflugur hópur kom að þessari vinnu, vel yfir eitt hundrað manns frá hagaðilum, íbúum, heilbrigðisgeira og landhelgisgæslu svo eitthvað sé nefnt. Borgarstjórn samþykkti svo nýja stefnu og ítarlega skýrslu í febrúar sl. Sjálfbær þróun Niðurstaða vinnunnar snýr að því að mæta áhyggjum Reykvíkinga um minni mengun, aukna sjálfbærni og viðmið um fjölda skemmtiferðaskipa. Vinnan dró einnig fram ýmislegt sem vert er að draga fram til stjórnvalda s.s. um að gerðar verði viðeigandi viðbragðsáætlanir fyrir landið í heild, að skoða verði álag og þolmörk í samhengi við fjölda ferðamanna t.d. á höfuðborgarsvæðinu og helstu áfangastöðum á suðvesturhorninu á sama degi. Sýn Reykjavíkurborgar og Faxaflóahafna er skýr og það er að áfangastaðurinn Reykjavík verði leiðandi í sjálfbærri þróun, bjóði upp á framúrskarandi þjónustu ogeinstaka náttúru og menningarupplifun þegar kemur að móttöku skemmtiferðaskipa á norðurslóðum. Mikil áhersla er á sjálfbæra þróun og stefnir Reykjavík að því að skapa jafnvægi milli efnahagslegs ávinnings og umhverfisverndar, þar sem hagsmunir íbúa, gesta og fyrirtækja eru hafðir að leiðarljósi. Bylting í móttöku hjá Faxaflóahöfnum Sumarið 2026 verður tekin í notkun ný farþegaskiptamiðstöð við Skarfabakka. Rúmlega 50% farþegar skemmtiferðaskipa sem nú kemur til hafna í Reykjavík eru skiptifarþegar sem hefja ferða með skipinu á Íslandi eða enda sína ferð hér. Þetta eru farþegar sem koma eða fara með flugi til og frá Íslandi. Gista hér og nýta sér alla almenna þjónustu sem ferðamenn gera. Þessir ferðamenn skilja að jafnaði eftir sig þrisvar sinnum meira en almennir gestir skemmtiferðaskipa og eru því afar verðmætir fyrir samfélagið. Faxaflóahafnir hafa unnið að því undanfarin ár að hækka hlutfall skiptifarþega og mun ný farþegaskiptamiðstöð verða bylting í móttöku og allri umgjörð hafnarinnar hvað varðar skipulag og öryggi. Samhliða er unnið að orkuskiptum skemmtiferðaskipa og innleidd hefur verið gjaldskrá norskri fyrirmynd, Environmental Port Index (EPI), með ívilnun eða álögum hafnargjalda eftir umhverfishegðun skipa. Markmiðið með þessu fjárhagslega hvatakerfi er að hvetja til komu umhverfisvænni og sjálfbærari skemmtiferðaskipa. Efnahagsleg áhrif skemmtiferðaskipa Reykjavík Economics unnu skýrslu fyrir Faxaflóahafnir vorið 2024 um efnahagsleg áhrif skemmtiferðaskipa. Niðurstöður skýrslunnar gefa til kynna að fjárhagslegur ávinningur íslenska hagkerfisins er umtalsverður en efnahagslegt umfang vegna komu skemmtiferðaskipa er metið á 37,2 milljarða króna árið 2023. Heildarneysla farþega með skemmtiferðaskipum er 22-30 milljarðar, mest vegna Bandaríkjamanna. Tekjur hafna á Íslandi vegna skemmtiferðaskipa voru 3,4 milljarðar króna á árinu 2023 sem sýnir hvað þessi ferðaþjónusta skipta sveitarfélög og hafnir hringinn í kringum landið miklu máli. Allar fréttir af því að fjárhagslegt fótspor skemmtiferðaskipa sé lítið eru því stórlega ýktar og mikilvægt að halda því til haga að fjöldinn allur af fyrirtækjum skapa atvinnu vegna komu skemmtiferðaskipa á hverju ári sem hefur áhrif á útsvar og fasteignagjöld sveitarfélaga ásamt virðisaukaskatti sem rennur síðan til ríkisins. Fyrirsjáanleiki er lykilatriði Haustið 2024 ákvað þáverandi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Vinstri Grænna að leggja fyrirvaralaust á nýtt innviðagjald sem er margfalt það gistináttagjald sem áður var búið að setja á farþega skemmtiferðaskipa. Gerir það ráð fyrir að gistináttagjald, sem áður var 1.000 kr. á hverja káetu, fari í 2.500 kr. á hvern farþega. Þetta er mikið inngrip í þennan hluta ferðaþjónustunnar. Slík fyrirvaralaus hækkun á þjónustu sem seld er nokkur ár fram í tímann getur framkallað mikið bakslag og haft langtímaáhrif á áfangastaðinn Ísland. Almennt er sátt um sanngjarna gjaldtöku en afar mikilvægt er að yfirvöld vinni slíkar áætlanir langt fram í tímann og passi sig á að verðleggja sig ekki út af markaðnum í einni hendingu. Sveitarfélög og hafnir hafa undanfarin misseri unnið hart að skipulagningu, innviðauppbyggingu og móttöku skemmtiferðaskipa í sátt við umhverfi og íbúa og því mikilvægt að ekki komi langvinnt bakslag í komu skemmtiferðaskipa á komandi árum því slíkt myndi hafa veruleg áhrif á sveitarfélög og hafnir landsins. Höfundur er oddviti Viðreisnar í Reykjavík og formaður stjórnar Faxaflóahafna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Reykjavík Skemmtiferðaskip á Íslandi Ferðaþjónusta Hafnarmál Umhverfismál Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Skoðun Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Sjá meira
Lóan er komin og vorið kíkir undan vetri á sama tíma og fyrstu skemmtiferðaskipin koma til landsins. Móttaka skemmtiferðaskipa stendur á tímamótum í mörgum höfnum landsins þar sem sveitarfélög og hafnir hafa nýtt veturinn vel til undirbúnings og brugðist við nýrri aðgerðaáætlun í ferðaþjónustu sem samþykkt var síðasta vor af þáverandi ferðamálaráðherra. Partur af þeirri aðgerðaráætlun snýr að álagsstýringu, þolmörkum og innviðauppbyggingu á vinsælum áfangastöðum. Reykjavíkurborg og Faxaflóahafnir fóru strax í metnaðarfullar vinnu við að móta stefnu um móttöku og þolmörk skemmtiferðaskipa í höfnum borgarinnar. Gríðarleg öflugur hópur kom að þessari vinnu, vel yfir eitt hundrað manns frá hagaðilum, íbúum, heilbrigðisgeira og landhelgisgæslu svo eitthvað sé nefnt. Borgarstjórn samþykkti svo nýja stefnu og ítarlega skýrslu í febrúar sl. Sjálfbær þróun Niðurstaða vinnunnar snýr að því að mæta áhyggjum Reykvíkinga um minni mengun, aukna sjálfbærni og viðmið um fjölda skemmtiferðaskipa. Vinnan dró einnig fram ýmislegt sem vert er að draga fram til stjórnvalda s.s. um að gerðar verði viðeigandi viðbragðsáætlanir fyrir landið í heild, að skoða verði álag og þolmörk í samhengi við fjölda ferðamanna t.d. á höfuðborgarsvæðinu og helstu áfangastöðum á suðvesturhorninu á sama degi. Sýn Reykjavíkurborgar og Faxaflóahafna er skýr og það er að áfangastaðurinn Reykjavík verði leiðandi í sjálfbærri þróun, bjóði upp á framúrskarandi þjónustu ogeinstaka náttúru og menningarupplifun þegar kemur að móttöku skemmtiferðaskipa á norðurslóðum. Mikil áhersla er á sjálfbæra þróun og stefnir Reykjavík að því að skapa jafnvægi milli efnahagslegs ávinnings og umhverfisverndar, þar sem hagsmunir íbúa, gesta og fyrirtækja eru hafðir að leiðarljósi. Bylting í móttöku hjá Faxaflóahöfnum Sumarið 2026 verður tekin í notkun ný farþegaskiptamiðstöð við Skarfabakka. Rúmlega 50% farþegar skemmtiferðaskipa sem nú kemur til hafna í Reykjavík eru skiptifarþegar sem hefja ferða með skipinu á Íslandi eða enda sína ferð hér. Þetta eru farþegar sem koma eða fara með flugi til og frá Íslandi. Gista hér og nýta sér alla almenna þjónustu sem ferðamenn gera. Þessir ferðamenn skilja að jafnaði eftir sig þrisvar sinnum meira en almennir gestir skemmtiferðaskipa og eru því afar verðmætir fyrir samfélagið. Faxaflóahafnir hafa unnið að því undanfarin ár að hækka hlutfall skiptifarþega og mun ný farþegaskiptamiðstöð verða bylting í móttöku og allri umgjörð hafnarinnar hvað varðar skipulag og öryggi. Samhliða er unnið að orkuskiptum skemmtiferðaskipa og innleidd hefur verið gjaldskrá norskri fyrirmynd, Environmental Port Index (EPI), með ívilnun eða álögum hafnargjalda eftir umhverfishegðun skipa. Markmiðið með þessu fjárhagslega hvatakerfi er að hvetja til komu umhverfisvænni og sjálfbærari skemmtiferðaskipa. Efnahagsleg áhrif skemmtiferðaskipa Reykjavík Economics unnu skýrslu fyrir Faxaflóahafnir vorið 2024 um efnahagsleg áhrif skemmtiferðaskipa. Niðurstöður skýrslunnar gefa til kynna að fjárhagslegur ávinningur íslenska hagkerfisins er umtalsverður en efnahagslegt umfang vegna komu skemmtiferðaskipa er metið á 37,2 milljarða króna árið 2023. Heildarneysla farþega með skemmtiferðaskipum er 22-30 milljarðar, mest vegna Bandaríkjamanna. Tekjur hafna á Íslandi vegna skemmtiferðaskipa voru 3,4 milljarðar króna á árinu 2023 sem sýnir hvað þessi ferðaþjónusta skipta sveitarfélög og hafnir hringinn í kringum landið miklu máli. Allar fréttir af því að fjárhagslegt fótspor skemmtiferðaskipa sé lítið eru því stórlega ýktar og mikilvægt að halda því til haga að fjöldinn allur af fyrirtækjum skapa atvinnu vegna komu skemmtiferðaskipa á hverju ári sem hefur áhrif á útsvar og fasteignagjöld sveitarfélaga ásamt virðisaukaskatti sem rennur síðan til ríkisins. Fyrirsjáanleiki er lykilatriði Haustið 2024 ákvað þáverandi ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks, Framsóknarflokks og Vinstri Grænna að leggja fyrirvaralaust á nýtt innviðagjald sem er margfalt það gistináttagjald sem áður var búið að setja á farþega skemmtiferðaskipa. Gerir það ráð fyrir að gistináttagjald, sem áður var 1.000 kr. á hverja káetu, fari í 2.500 kr. á hvern farþega. Þetta er mikið inngrip í þennan hluta ferðaþjónustunnar. Slík fyrirvaralaus hækkun á þjónustu sem seld er nokkur ár fram í tímann getur framkallað mikið bakslag og haft langtímaáhrif á áfangastaðinn Ísland. Almennt er sátt um sanngjarna gjaldtöku en afar mikilvægt er að yfirvöld vinni slíkar áætlanir langt fram í tímann og passi sig á að verðleggja sig ekki út af markaðnum í einni hendingu. Sveitarfélög og hafnir hafa undanfarin misseri unnið hart að skipulagningu, innviðauppbyggingu og móttöku skemmtiferðaskipa í sátt við umhverfi og íbúa og því mikilvægt að ekki komi langvinnt bakslag í komu skemmtiferðaskipa á komandi árum því slíkt myndi hafa veruleg áhrif á sveitarfélög og hafnir landsins. Höfundur er oddviti Viðreisnar í Reykjavík og formaður stjórnar Faxaflóahafna.
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar