140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar 22. maí 2025 10:30 ÍSÍ, UMFÍ, ÍBR og KSÍ, héldu á dögunum málþingi mundir yfirskriftinni „Veðmál, íþróttir og samfélagið - hvert stefnum við?“. Nánar tiltekið var efni þingsins kynnt með þessum hætti: „Erlendar veðmálasíður verða sífellt fyrirferðarmeiri á Íslandi. Er það jákvætt eða neikvætt? Hver eru áhrifin? Á íþróttahreyfinguna? Á samfélagið? Við setjum hlutina í samhengi og kynnum mikilvægar upplýsingar.“ Mikilvægasta samhengið vantaði hins vegar í þessa lýsingu. Það er að íþróttahreyfingin er sjálf aðaleigandi umfangsmestu veðmála- og fjárhættuspilafyrirtækja Íslands. Þetta eru Íslenskar getraunir og Íslensk getspá, sem eyða hærri upphæðum í ágengari auglýsingar en nokkur önnur fyrirtæki landsins. Hamast er á þjóðinni alla daga með gylliboðum um mögulegt ríkidæmi með þátttöku í Lottó, Viking lotto og Euro Jackpot. Er þó um 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu en að vinna stóra vinninginn í síðastnefnda leiknum. Hærri fjárhæðir til íþróttastarfs Fjáraustur íþróttahreyfingarinnar í þessa starfsemi er sérstakt rannsóknarefni. Ekki aðeins við kaup á auglýsingum, heldur einnig í laun- og hlunnindi stjórnenda og stjórnarfólks sem ver þessa stöðu sína af hörku. Athyglisvert er að ekki er hægt að sjá sundurliðun á þessum gríðarlega kostnaði í ársreikningum félaganna. Auðvelt er að færa rök fyrir því að hægt væri að skila mun hærri fjárhæðum til íþróttastarfs í landinu með því að leggja þessa starfsemi niður, afnema ríkisvarða einokun á fjárhættuspilum og opna markaðinn með skynsamlegri reglusetningu um gagnsæi í rekstri og skattheimtu sem rynni í sérstakan sjóð. Til mikils er að vinna með því að innleiða leyfiskerfi sem er opið öllum ábyrgum rekstraraðilum. Með slíku kerfi skuldbinda fyrirtæki sig til að fara eftir ákveðnum reglur sem tryggja meðal annars neytendavernd og að beina ekki auglýsingum sínum ekki að börnum og ungmennum, einsog Íslensk Getspá og Íslenskar getraunir gera með linnulausum auglýsingum í útvarpi, sjónvarpi og netmiðlum alla daga.. Þannig væri líka hægt að tryggja frjálsa samkeppni þar sem þjónusta við notendur er í öndvegi. Spilakassarnir skaðlegastir Rétt er svo að minna á að spilakassar eru skaðlegasta form veðmála. Hér á landi eru slíkir kassar reknir af annars vegar af Rauða krossinum og Landsbjörg og hins vegar Happdrætti Háskóla Íslands. SÁÁ ákvað 2020 að hætta þátttöku í rekstri þeirra af siðferðilegum ástæðum. Vegna skýrra tengsla spilakassa við spilafíkn innleiddu nágrannalönd okkar svokölluð spilakort fyrir mörgum árum.Með þeim þurfa spilarar að auðkenna sig og setja sér takmörk um hversu háa fjárhæð þeir geta sett inn á spilareikning sinn og spilað fyrir. Þetta hefur hjálpað þeim sem glíma við spilafíkn að setja sér mörk og dregið úr tapi þeirra. Notkun spilakort hefur verið skylda í Noregi frá 2009 og í Svíþjóð frá 2014.Íslensku spilakassafélögin tvö hafa frá að minnsta kosti árinu 2017 talað um að koma hér upp spilakortum, en ekkert orðið úr verki. Mögulega óttast þau áhrifin á afkomu sína.Þetta er umfangsmikill rekstur. HHÍ er með tæplega 500 spilakassa í rekstri á rúmlega 20 stöðum, sem eru ýmist barir, söluturnar eða sérstakir spilasalir. Spilakassar Íslandsspila (Rauði kross og Landsbjörg) eru um 330 talsins og eru þeir aðgengilegir á um 50 stöðum, börum, söluturnum og sérstökum spilasölum. Í nýjustu útgáfu embættis Ríkislögreglustjóra á áhættumati um peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka fyrir Ísland, er bent á að „veruleg hætta er á því að spilakassar geti verið notaðir til að þvætta fé“ hér á landi og að „vísbendingar“ eru um að það hafi verið gert. Þar kemur líka fram að heildarvelta í spilakössum er um tólf milljarðar króna á ári (2022). Brýnast er fyrir samfélagið að koma skikki á þennan hluta fjárhættuspila á Íslandi. Samhliða væri skynsamlegt að endurskoða frá grunni fyrirkomulag veðmála og happdrættisleikja með það fyrir augum að tryggja að hærra hlutfall renni til íþrótta- og menningarstarfs fremur en að viðhalda hagsmunum núverandi einokunarfyrirtækja og stjórnenda þeirra. (Mynd sem sýnir auglýsingu úr smiðju Íslenskra getrauna þar sem börn eru nýtt til að auglýsa veðmál á Lengjunni) Höfundur er lögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein ÍSÍ Fjárhættuspil Auglýsinga- og markaðsmál Mest lesið Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
ÍSÍ, UMFÍ, ÍBR og KSÍ, héldu á dögunum málþingi mundir yfirskriftinni „Veðmál, íþróttir og samfélagið - hvert stefnum við?“. Nánar tiltekið var efni þingsins kynnt með þessum hætti: „Erlendar veðmálasíður verða sífellt fyrirferðarmeiri á Íslandi. Er það jákvætt eða neikvætt? Hver eru áhrifin? Á íþróttahreyfinguna? Á samfélagið? Við setjum hlutina í samhengi og kynnum mikilvægar upplýsingar.“ Mikilvægasta samhengið vantaði hins vegar í þessa lýsingu. Það er að íþróttahreyfingin er sjálf aðaleigandi umfangsmestu veðmála- og fjárhættuspilafyrirtækja Íslands. Þetta eru Íslenskar getraunir og Íslensk getspá, sem eyða hærri upphæðum í ágengari auglýsingar en nokkur önnur fyrirtæki landsins. Hamast er á þjóðinni alla daga með gylliboðum um mögulegt ríkidæmi með þátttöku í Lottó, Viking lotto og Euro Jackpot. Er þó um 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu en að vinna stóra vinninginn í síðastnefnda leiknum. Hærri fjárhæðir til íþróttastarfs Fjáraustur íþróttahreyfingarinnar í þessa starfsemi er sérstakt rannsóknarefni. Ekki aðeins við kaup á auglýsingum, heldur einnig í laun- og hlunnindi stjórnenda og stjórnarfólks sem ver þessa stöðu sína af hörku. Athyglisvert er að ekki er hægt að sjá sundurliðun á þessum gríðarlega kostnaði í ársreikningum félaganna. Auðvelt er að færa rök fyrir því að hægt væri að skila mun hærri fjárhæðum til íþróttastarfs í landinu með því að leggja þessa starfsemi niður, afnema ríkisvarða einokun á fjárhættuspilum og opna markaðinn með skynsamlegri reglusetningu um gagnsæi í rekstri og skattheimtu sem rynni í sérstakan sjóð. Til mikils er að vinna með því að innleiða leyfiskerfi sem er opið öllum ábyrgum rekstraraðilum. Með slíku kerfi skuldbinda fyrirtæki sig til að fara eftir ákveðnum reglur sem tryggja meðal annars neytendavernd og að beina ekki auglýsingum sínum ekki að börnum og ungmennum, einsog Íslensk Getspá og Íslenskar getraunir gera með linnulausum auglýsingum í útvarpi, sjónvarpi og netmiðlum alla daga.. Þannig væri líka hægt að tryggja frjálsa samkeppni þar sem þjónusta við notendur er í öndvegi. Spilakassarnir skaðlegastir Rétt er svo að minna á að spilakassar eru skaðlegasta form veðmála. Hér á landi eru slíkir kassar reknir af annars vegar af Rauða krossinum og Landsbjörg og hins vegar Happdrætti Háskóla Íslands. SÁÁ ákvað 2020 að hætta þátttöku í rekstri þeirra af siðferðilegum ástæðum. Vegna skýrra tengsla spilakassa við spilafíkn innleiddu nágrannalönd okkar svokölluð spilakort fyrir mörgum árum.Með þeim þurfa spilarar að auðkenna sig og setja sér takmörk um hversu háa fjárhæð þeir geta sett inn á spilareikning sinn og spilað fyrir. Þetta hefur hjálpað þeim sem glíma við spilafíkn að setja sér mörk og dregið úr tapi þeirra. Notkun spilakort hefur verið skylda í Noregi frá 2009 og í Svíþjóð frá 2014.Íslensku spilakassafélögin tvö hafa frá að minnsta kosti árinu 2017 talað um að koma hér upp spilakortum, en ekkert orðið úr verki. Mögulega óttast þau áhrifin á afkomu sína.Þetta er umfangsmikill rekstur. HHÍ er með tæplega 500 spilakassa í rekstri á rúmlega 20 stöðum, sem eru ýmist barir, söluturnar eða sérstakir spilasalir. Spilakassar Íslandsspila (Rauði kross og Landsbjörg) eru um 330 talsins og eru þeir aðgengilegir á um 50 stöðum, börum, söluturnum og sérstökum spilasölum. Í nýjustu útgáfu embættis Ríkislögreglustjóra á áhættumati um peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka fyrir Ísland, er bent á að „veruleg hætta er á því að spilakassar geti verið notaðir til að þvætta fé“ hér á landi og að „vísbendingar“ eru um að það hafi verið gert. Þar kemur líka fram að heildarvelta í spilakössum er um tólf milljarðar króna á ári (2022). Brýnast er fyrir samfélagið að koma skikki á þennan hluta fjárhættuspila á Íslandi. Samhliða væri skynsamlegt að endurskoða frá grunni fyrirkomulag veðmála og happdrættisleikja með það fyrir augum að tryggja að hærra hlutfall renni til íþrótta- og menningarstarfs fremur en að viðhalda hagsmunum núverandi einokunarfyrirtækja og stjórnenda þeirra. (Mynd sem sýnir auglýsingu úr smiðju Íslenskra getrauna þar sem börn eru nýtt til að auglýsa veðmál á Lengjunni) Höfundur er lögmaður.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun