Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar 7. júní 2025 08:02 Ég stofnaði fyrirtækið Stafbók slf., námsbókaútgáfa, í desember 2024 og bjóst ég ekki við mikilli útbreiðslu námsefnisins strax. Vorið 2025 kenndu fjórir framhaldsskólar efni frá Stafbók – án sérstakrar markaðssetningar. Þetta var mér mikil hvatning og staðfesting á því að verkið hefði gildi fyrir fleiri en mig sjálfan. Í kjölfarið sótti ég um styrk úr Þróunarsjóði námsgagna, að fjárhæð 2.250.000 krónur. Markmiðið var að þróa efnið enn frekar og auka þannig stuðning við kennara og vinna að nánari aðlögun námsefnis að fjölbreyttum hópi nemenda. Til að tryggja að umsóknin væri eins fagleg og vönduð og hægt var, fékk ég einn virtasta menntavísindamann landsins til að lesa hana yfir. Hann taldi að umsóknin stæðist allar helstu kröfur sjóðsins. Ég hafði lagt fram skýra verkáætlun, vel skilgreind markmið og rökstuðning fyrir mikilvægi þess að veita sjálfstæðum höfundum stuðning við þróun eigin námsefnis. Á sama tíma leitaði ég leiða til að kynna verkefnið fyrir kennurum um land allt. Þegar þetta er ritað hafa þrír nýir skólar staðfest að þeir ætli að taka efnið upp á haustönn 2025 og fleiri hafa sýnt áhuga. Af hverju skiptir þessi saga máli?: Framtíð íslensks námsefnis Haustið 2024 sendi ég umsögn til allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frumvarp ríkisstjórnarinnar um námsgögn. Frumvarpið var þá í vinnslu og hafði það markmið að efla útgáfu og dreifingu námsgagna á Íslandi. Ég taldi brýnt að mín rödd, sem sjálfstæðs höfundar og kennara, kæmist að. Í umsögninni lagði ég áherslu á að slíkt frumvarp mætti ekki aðeins snúast um stærstu útgáfurnar og kerfin, heldur einnig um grasrótina, nýsköpun og sjálfstæða höfunda, fólk sem þróar efni í beinum tengslum við kennslu, nemendur og samfélag. Stuttu síðar féll ríkisstjórnin. Ég lét þó ekki deigan síga. Vorið 2025, þegar frumvarpið var tekið upp að nýju, sendi ég inn nýja og uppfærða umsögn með sömu megináherslum. Ég lagði áherslu á að verkefni á borð við stafbókina ættu heima í framtíðarsýn stjórnvalda um menntun – sem dæmi um það hvernig frumkvæði, reynsla og fagþekking gætu skapað raunveruleg og aðgengileg úrræði fyrir fjölbreyttan nemendahóp samhliða því að ég lagði til breytt fyrirkomulag Þróunarsjóðs námgagna. Að þessu sinni náði ég eyrum nefndarinnar. Mér var boðið að koma á fund með allsherjar- og menntamálanefnd þann 27. maí 2025. Þar ræddi ég við nefndarmenn um stafbókarverkefnið, þróun þess, markmið og framtíðarmöguleika. Fundurinn var áhugaverður og skemmtilegur að mínu mati og mín upplifun að það sama hefði átt við um nefndarmenn. Spurningar nefndarmanna voru bæði vandaðar og mikilvægar og ég fann að ég hafði svör við þeim öllum. Það var í fyrsta sinn sem ég upplifði að þetta margra ára starf fengi þá faglegu viðurkenningu sem það á skilið. Vonbrigði eftir fundinn Daginn eftir fundinn með allsherjar- og menntamálanefnd – þann 28. maí 2025 – fékk ég loks svar frá Þróunarsjóði námsgagna. Ég gerði mér von um að umsóknin færi í gegn og fundurinn daginn áður styrkti þá trú mína. En svarið kom og var bæði stuttort og órökstutt. Umsókn minni var hafnað. Það sem stakk mest var ekki bara höfnunin sjálf – heldur hvernig hún var útfærð. Enginn rökstuðningur fylgdi. Engin skýring á því hvers vegna verkefni sem uppfyllti skilyrði sjóðsins hlaut ekki brautargengi. Ég upplifði að eftir að hafa eytt þúsundum klukkustunda í þetta verkefni, án þess að fá greitt fyrir eina einustu klukkustund, án fastra tekna eða öruggs stuðnings – væri niðurstaðan sú að stjórn þróunarsjóðsins hefði ekki áhuga á að styðja við nýsköpun sem kemur frá sjálfstæðum höfundum. Þrátt fyrir að markmiðin væru samhljóma því sem stjórnvöld stefna að, það er að efla aðgengi, nýsköpun og faglegt námsefni fyrir breiðan hóp nemenda, virðist eitthvað annað skipta meira máli í matsferlinu. Í næstu grein, sem birtist á morgun, fjalla ég um mikilvægi þess að úthlutanir opinberra styrkja séu byggðar á faglegum grunni og hvernig skortur á gagnsæi getur grafið undan nýsköpun í námsgagnagerð. Höfundur er kennari við Fjölbrautaskóla Suðurnesja og stofnandi stafbok.is. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla- og menntamál Bogi Ragnarsson Mest lesið Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir Skoðun Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson Skoðun Í nafni frelsis og valdeflingar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar Skoðun Draghi-skýrslan og veikleikar Íslands Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Nokkur orð um sérlausn í flugi Birna Sigrún Hallsdóttir,Hrafnhildur Bragadóttir skrifar Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson skrifar Skoðun Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Sjá meira
Ég stofnaði fyrirtækið Stafbók slf., námsbókaútgáfa, í desember 2024 og bjóst ég ekki við mikilli útbreiðslu námsefnisins strax. Vorið 2025 kenndu fjórir framhaldsskólar efni frá Stafbók – án sérstakrar markaðssetningar. Þetta var mér mikil hvatning og staðfesting á því að verkið hefði gildi fyrir fleiri en mig sjálfan. Í kjölfarið sótti ég um styrk úr Þróunarsjóði námsgagna, að fjárhæð 2.250.000 krónur. Markmiðið var að þróa efnið enn frekar og auka þannig stuðning við kennara og vinna að nánari aðlögun námsefnis að fjölbreyttum hópi nemenda. Til að tryggja að umsóknin væri eins fagleg og vönduð og hægt var, fékk ég einn virtasta menntavísindamann landsins til að lesa hana yfir. Hann taldi að umsóknin stæðist allar helstu kröfur sjóðsins. Ég hafði lagt fram skýra verkáætlun, vel skilgreind markmið og rökstuðning fyrir mikilvægi þess að veita sjálfstæðum höfundum stuðning við þróun eigin námsefnis. Á sama tíma leitaði ég leiða til að kynna verkefnið fyrir kennurum um land allt. Þegar þetta er ritað hafa þrír nýir skólar staðfest að þeir ætli að taka efnið upp á haustönn 2025 og fleiri hafa sýnt áhuga. Af hverju skiptir þessi saga máli?: Framtíð íslensks námsefnis Haustið 2024 sendi ég umsögn til allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frumvarp ríkisstjórnarinnar um námsgögn. Frumvarpið var þá í vinnslu og hafði það markmið að efla útgáfu og dreifingu námsgagna á Íslandi. Ég taldi brýnt að mín rödd, sem sjálfstæðs höfundar og kennara, kæmist að. Í umsögninni lagði ég áherslu á að slíkt frumvarp mætti ekki aðeins snúast um stærstu útgáfurnar og kerfin, heldur einnig um grasrótina, nýsköpun og sjálfstæða höfunda, fólk sem þróar efni í beinum tengslum við kennslu, nemendur og samfélag. Stuttu síðar féll ríkisstjórnin. Ég lét þó ekki deigan síga. Vorið 2025, þegar frumvarpið var tekið upp að nýju, sendi ég inn nýja og uppfærða umsögn með sömu megináherslum. Ég lagði áherslu á að verkefni á borð við stafbókina ættu heima í framtíðarsýn stjórnvalda um menntun – sem dæmi um það hvernig frumkvæði, reynsla og fagþekking gætu skapað raunveruleg og aðgengileg úrræði fyrir fjölbreyttan nemendahóp samhliða því að ég lagði til breytt fyrirkomulag Þróunarsjóðs námgagna. Að þessu sinni náði ég eyrum nefndarinnar. Mér var boðið að koma á fund með allsherjar- og menntamálanefnd þann 27. maí 2025. Þar ræddi ég við nefndarmenn um stafbókarverkefnið, þróun þess, markmið og framtíðarmöguleika. Fundurinn var áhugaverður og skemmtilegur að mínu mati og mín upplifun að það sama hefði átt við um nefndarmenn. Spurningar nefndarmanna voru bæði vandaðar og mikilvægar og ég fann að ég hafði svör við þeim öllum. Það var í fyrsta sinn sem ég upplifði að þetta margra ára starf fengi þá faglegu viðurkenningu sem það á skilið. Vonbrigði eftir fundinn Daginn eftir fundinn með allsherjar- og menntamálanefnd – þann 28. maí 2025 – fékk ég loks svar frá Þróunarsjóði námsgagna. Ég gerði mér von um að umsóknin færi í gegn og fundurinn daginn áður styrkti þá trú mína. En svarið kom og var bæði stuttort og órökstutt. Umsókn minni var hafnað. Það sem stakk mest var ekki bara höfnunin sjálf – heldur hvernig hún var útfærð. Enginn rökstuðningur fylgdi. Engin skýring á því hvers vegna verkefni sem uppfyllti skilyrði sjóðsins hlaut ekki brautargengi. Ég upplifði að eftir að hafa eytt þúsundum klukkustunda í þetta verkefni, án þess að fá greitt fyrir eina einustu klukkustund, án fastra tekna eða öruggs stuðnings – væri niðurstaðan sú að stjórn þróunarsjóðsins hefði ekki áhuga á að styðja við nýsköpun sem kemur frá sjálfstæðum höfundum. Þrátt fyrir að markmiðin væru samhljóma því sem stjórnvöld stefna að, það er að efla aðgengi, nýsköpun og faglegt námsefni fyrir breiðan hóp nemenda, virðist eitthvað annað skipta meira máli í matsferlinu. Í næstu grein, sem birtist á morgun, fjalla ég um mikilvægi þess að úthlutanir opinberra styrkja séu byggðar á faglegum grunni og hvernig skortur á gagnsæi getur grafið undan nýsköpun í námsgagnagerð. Höfundur er kennari við Fjölbrautaskóla Suðurnesja og stofnandi stafbok.is.
Skoðun Túrverkir og hitakóf – má ræða það í vinnunni? Já endilega! Katrín Björg Ríkarðsdóttir skrifar
Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar