Vertu með – Vertu þú! Þóra Leósdóttir skrifar 28. október 2021 12:31 Alþjóðlegur dagur iðjuþjálfunar er 27. október ár hvert. Iðjuþjálfar um allan heim nýta októbermánuð til að fagna faginu og vekja athygli á störfum sínum á fjölbreyttum vettvangi samfélagsins. Yfirskrift alþjóðlega dagsins að þessu sinni er „Vertu með. Vertu þú.“ Með þeim skilaboðum vilja iðjuþjálfar leggja áherslu á kraftinn sem býr í fjölbreytileikanum og inngildandi (e. inclusive) samfélagi þar sem við vinnum öll saman að því að byggja upp samkennd og seiglu. Þetta er sérlega mikilvægt nú á tímum margskonar hindrana og mótlætis. Hugmyndafræði iðjuþjálfunarfagsins byggir á þeirri sýn að iðja sé öllu fólki nauðsynleg. Staðreyndin er sú að frá örófi alda hefur líf manneskjunnar einkennst af þörf til að stunda iðju, taka þátt í samfélaginu og láta gott af sér leiða. Hversdagurinn þarf að ganga upp Iðjuþjálfar eru ein af lykilstéttunum innan endurhæfingar. Þjónusta þeirra og vinnuaðferðir byggja á gagnreyndri þekkingu og viðurkenndu verklagi. Starfsvettvangurinn er fjölbreyttur og nær til einstaklinga, hópa og samfélaga. Flestir iðjuþjálfar hér á landi starfa innan heilbrigðis- og félagsþjónustu, leik- og grunnskóla, hjá félagasamtökum og sjálfseignarstofnunum eða í einkafyrirtækjum. Skjólstæðingar þeirra eru börn og fullorðnir sem af ýmsum ástæðum glíma við iðjuvanda í daglegu lífi. Rannsóknir hafa sýnt að ef fólk kemst í þær aðstæður að geta ekki sinnt iðju og þátttöku sem er því mikilvæg hefur það neikvæð áhrif á heilsu og líðan. Dagleg viðfangsefni eins og að klæða sig og snyrta, útbúa mat, aka bíl, sækja vinnu eða skóla, lesa bók, fara í ræktina, ganga frá þvotti, hvíla sig og hringja í vin eru alla jafna sjálfsögð og einföld fyrir flest okkar en geta verið erfið eða jafnvel óyfirstíganleg fyrir þau sem búa við skerta færni eða hindranir í umhverfinu. Við eigum það öll sameiginlegt að hversdagurinn þarf einfaldlega að ganga upp og fela í sér bæði gagn og gaman. Iðjuþjálfar aðstoða fólk við að láta það gerast. Brýnt að bæta aðgengi að iðjuþjálfun Iðjuþjálfar starfa með fólki sem býr við skerta færni og þátttöku vegna heilsubrests, skorts á tækifærum eða annarra hindrana í aðstæðum sínum. Þeir hafa sérþekkingu á samspili iðju, einstaklings og umhverfis og veita skjólstæðingum þjálfun og ráðgjöf með það að markmiði að efla færni og sjálfstæði. Mikilvægt er að þau sem búa við færniskerðingu eða umhverfisþætti sem hamla þátttöku, fái nauðsynlega endurhæfingu þar með talið iðjuþjálfun. Í heilbrigðisstefnu stjórnvalda til 2030 er meðal annars lögð áhersla á að veita eigi rétta þjónustu á réttum stað og að heilsugæslan sé fyrsti viðkomustaður fólks sem þarf heilbrigðisþjónustu. Þar skuli starfið einkennast af þverfaglegri teymisvinnu og nánu samstarfi við félagsþjónustuna. Eins og staðan er í dag þá heyrir það til undantekninga að fólk sem hefur þörf fyrir iðjuþjálfun eigi kost á slíkri þjónustu á sinni heilsugæslustöð. Viðkomandi þarf að vera skjólstæðingur heimahjúkrunar eða dvelja á sjúkrahúsi til að fá iðjuþjálfun. Þessu þarf að breyta, enda hefur það sýnt sig að það er mun hagkvæmara að grípa inn snemma og fyrirbyggja að iðjuvandi fólks aukist áður en dýrari og umfangsmeiri heilbrigðisþjónusta þarf að koma til. Fyrirbyggjandi heimsóknir til aldraðra Flest okkar eru sammála um að það sé mikilvægt að aldrað fólk geti búi á heimili sínu eins lengi og unnt er þrátt fyrir auknar stuðningsþarfir. Í þjónustu við aldraða kemur sérþekking iðjuþjálfa á samspili einstaklings, iðju og umhverfis að góðu gagni. Iðjuþjálfar fara í heimsóknir til skjólstæðinga og meta færni og aðstæður. Þeir veita ráðgjöf um val á hjálpartækjum og velferðartækni auk þess að kanna hvernig megi aðlaga umhverfið til að auka öryggi og sjálfstæði fólks við athafnir á eigin heimili. Slíkar lausnir stuðla beinlínis að því að aldraðir geti búið lengur heima og eru því fyrirbyggjandi í sjálfu sér. Segja má að endurhæfingin byrji heima. Þannig er líka unnt að minnka þörf fyrir heimaþjónustu, heimahjúkrun og flutning á hjúkrunarheimili. Þessi nálgun hefur skilað miklum árangri á hinum Norðurlöndunum og þyrfti að innleiða markvisst hér á landi. Iðjuþjálfar eru hluti af lausninni Umræða um hlutfallslega fjölgun aldraðra er í algleymingi og þrátt fyrir að aldraðir séu alls ekki einsleitur hópur þá mun þörf þeirra fyrir ýmis konar þjónustu aukast. Heilbrigðis- og félagsþjónustan er víða undirmönnuð nú þegar og því þarf að finna nýjar lausnir. Leggja þarf markvissa áherslu á forvarnir og endurhæfingu og tryggja aðgengilega þverfaglega þjónustu framar í kerfinu líkt og heilbrigðisstefnan kveður á um. Segja má að öldrunarþjónusta þurfi að keyra á tveimur samhliða sporum, annars vegar með umönnun og stuðningi og hins vegar með markvissri heilsueflingu, endurhæfingu og forvörnum. Þekking og íhlutun iðjuþjálfa, líkt og annarra lykilstétta innan endurhæfingar er mikilvægur hlekkur í þeirri þverfaglegu þjónustukeðju sem á að vera til staðar í sjálfbæru velferðarsamfélagi. Það gildir einu hvort um er að ræða þjónustu á vegum ríkis, sveitarfélaga, félagasamtaka eða fyrirtækja. Iðjuþjálfar gegna mikilvægu hlutverki í þessari framtíðarsýn sem er hinum megin við hornið. Iðjuþjálfar eru sannarlega hluti af lausninni. Höfundur er formaður Iðjuþjálfafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Eldri borgarar Mest lesið Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Sjá meira
Alþjóðlegur dagur iðjuþjálfunar er 27. október ár hvert. Iðjuþjálfar um allan heim nýta októbermánuð til að fagna faginu og vekja athygli á störfum sínum á fjölbreyttum vettvangi samfélagsins. Yfirskrift alþjóðlega dagsins að þessu sinni er „Vertu með. Vertu þú.“ Með þeim skilaboðum vilja iðjuþjálfar leggja áherslu á kraftinn sem býr í fjölbreytileikanum og inngildandi (e. inclusive) samfélagi þar sem við vinnum öll saman að því að byggja upp samkennd og seiglu. Þetta er sérlega mikilvægt nú á tímum margskonar hindrana og mótlætis. Hugmyndafræði iðjuþjálfunarfagsins byggir á þeirri sýn að iðja sé öllu fólki nauðsynleg. Staðreyndin er sú að frá örófi alda hefur líf manneskjunnar einkennst af þörf til að stunda iðju, taka þátt í samfélaginu og láta gott af sér leiða. Hversdagurinn þarf að ganga upp Iðjuþjálfar eru ein af lykilstéttunum innan endurhæfingar. Þjónusta þeirra og vinnuaðferðir byggja á gagnreyndri þekkingu og viðurkenndu verklagi. Starfsvettvangurinn er fjölbreyttur og nær til einstaklinga, hópa og samfélaga. Flestir iðjuþjálfar hér á landi starfa innan heilbrigðis- og félagsþjónustu, leik- og grunnskóla, hjá félagasamtökum og sjálfseignarstofnunum eða í einkafyrirtækjum. Skjólstæðingar þeirra eru börn og fullorðnir sem af ýmsum ástæðum glíma við iðjuvanda í daglegu lífi. Rannsóknir hafa sýnt að ef fólk kemst í þær aðstæður að geta ekki sinnt iðju og þátttöku sem er því mikilvæg hefur það neikvæð áhrif á heilsu og líðan. Dagleg viðfangsefni eins og að klæða sig og snyrta, útbúa mat, aka bíl, sækja vinnu eða skóla, lesa bók, fara í ræktina, ganga frá þvotti, hvíla sig og hringja í vin eru alla jafna sjálfsögð og einföld fyrir flest okkar en geta verið erfið eða jafnvel óyfirstíganleg fyrir þau sem búa við skerta færni eða hindranir í umhverfinu. Við eigum það öll sameiginlegt að hversdagurinn þarf einfaldlega að ganga upp og fela í sér bæði gagn og gaman. Iðjuþjálfar aðstoða fólk við að láta það gerast. Brýnt að bæta aðgengi að iðjuþjálfun Iðjuþjálfar starfa með fólki sem býr við skerta færni og þátttöku vegna heilsubrests, skorts á tækifærum eða annarra hindrana í aðstæðum sínum. Þeir hafa sérþekkingu á samspili iðju, einstaklings og umhverfis og veita skjólstæðingum þjálfun og ráðgjöf með það að markmiði að efla færni og sjálfstæði. Mikilvægt er að þau sem búa við færniskerðingu eða umhverfisþætti sem hamla þátttöku, fái nauðsynlega endurhæfingu þar með talið iðjuþjálfun. Í heilbrigðisstefnu stjórnvalda til 2030 er meðal annars lögð áhersla á að veita eigi rétta þjónustu á réttum stað og að heilsugæslan sé fyrsti viðkomustaður fólks sem þarf heilbrigðisþjónustu. Þar skuli starfið einkennast af þverfaglegri teymisvinnu og nánu samstarfi við félagsþjónustuna. Eins og staðan er í dag þá heyrir það til undantekninga að fólk sem hefur þörf fyrir iðjuþjálfun eigi kost á slíkri þjónustu á sinni heilsugæslustöð. Viðkomandi þarf að vera skjólstæðingur heimahjúkrunar eða dvelja á sjúkrahúsi til að fá iðjuþjálfun. Þessu þarf að breyta, enda hefur það sýnt sig að það er mun hagkvæmara að grípa inn snemma og fyrirbyggja að iðjuvandi fólks aukist áður en dýrari og umfangsmeiri heilbrigðisþjónusta þarf að koma til. Fyrirbyggjandi heimsóknir til aldraðra Flest okkar eru sammála um að það sé mikilvægt að aldrað fólk geti búi á heimili sínu eins lengi og unnt er þrátt fyrir auknar stuðningsþarfir. Í þjónustu við aldraða kemur sérþekking iðjuþjálfa á samspili einstaklings, iðju og umhverfis að góðu gagni. Iðjuþjálfar fara í heimsóknir til skjólstæðinga og meta færni og aðstæður. Þeir veita ráðgjöf um val á hjálpartækjum og velferðartækni auk þess að kanna hvernig megi aðlaga umhverfið til að auka öryggi og sjálfstæði fólks við athafnir á eigin heimili. Slíkar lausnir stuðla beinlínis að því að aldraðir geti búið lengur heima og eru því fyrirbyggjandi í sjálfu sér. Segja má að endurhæfingin byrji heima. Þannig er líka unnt að minnka þörf fyrir heimaþjónustu, heimahjúkrun og flutning á hjúkrunarheimili. Þessi nálgun hefur skilað miklum árangri á hinum Norðurlöndunum og þyrfti að innleiða markvisst hér á landi. Iðjuþjálfar eru hluti af lausninni Umræða um hlutfallslega fjölgun aldraðra er í algleymingi og þrátt fyrir að aldraðir séu alls ekki einsleitur hópur þá mun þörf þeirra fyrir ýmis konar þjónustu aukast. Heilbrigðis- og félagsþjónustan er víða undirmönnuð nú þegar og því þarf að finna nýjar lausnir. Leggja þarf markvissa áherslu á forvarnir og endurhæfingu og tryggja aðgengilega þverfaglega þjónustu framar í kerfinu líkt og heilbrigðisstefnan kveður á um. Segja má að öldrunarþjónusta þurfi að keyra á tveimur samhliða sporum, annars vegar með umönnun og stuðningi og hins vegar með markvissri heilsueflingu, endurhæfingu og forvörnum. Þekking og íhlutun iðjuþjálfa, líkt og annarra lykilstétta innan endurhæfingar er mikilvægur hlekkur í þeirri þverfaglegu þjónustukeðju sem á að vera til staðar í sjálfbæru velferðarsamfélagi. Það gildir einu hvort um er að ræða þjónustu á vegum ríkis, sveitarfélaga, félagasamtaka eða fyrirtækja. Iðjuþjálfar gegna mikilvægu hlutverki í þessari framtíðarsýn sem er hinum megin við hornið. Iðjuþjálfar eru sannarlega hluti af lausninni. Höfundur er formaður Iðjuþjálfafélags Íslands.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun