Fleiri staðreyndir um jafnlaunavottun – íþyngjandi og kostnaðarsamt regluverk Gunnar Ármannsson skrifar 21. nóvember 2024 10:33 Þann 19. þessa mánaðar birtist snemma dags grein eftir Diljá Mist Einarsdóttur, þingmann, á þessum vettvangi þar sem hún gagnrýndi að jafnlaunavottun skildi vera lögbundin skylda í stað þess að vera valkvæð. Benti hún á að mörgum atvinnurekendum þyki þessi skylda kostnaðarsöm og íþyngjandi, með takmörkuðum árangri. Síðar sama dag birtist ný skoðanagrein á þessum vettvangi með nokkrum staðreyndum að sögn, eftir starfsmenn Jafnréttisstofu. Það má velta fyrir sér tilganginum með því að opinberir starfsmenn blandi sér í umræðuna með þessum hætti því í eðli sínu er það pólitísk spurning hvort jafnlaunavottun skuli vera lögbundin eða ekki. Það a.m.k. liggur fyrir að með lögbindingu skyldunnar er búið að styrkja starfsgrundvöll hagaðila sem vinna á þessum vettvangi verulega. Það er búið að skilgreina mengi sem hefur ekki annað val en að kaupa þjónustu af vottunaraðilum og á sama tíma er búið að tryggja opinberum starfsmönnum verkefni. Í grein starfsmanna Jafnréttisstofu er umtalsverðu púðri eytt í að greina frá því sem kallast jafnlaunastaðfesting og er ekki það sama og jafnlaunavottun. Á það er bent í greininni að jafnlaunastaðfesting sé ókeypis, að undanskildu því vinnuframlagi sem leggja þurfi fram, og því sé hægt að fara í gegnum kerfið án aukakostnaðar. Sem þar með er um leið viðurkennt að þeir þurfi að bera sem þurfa á jafnlaunvottun að halda með því að kaupa sér þjónustu hjá einum af fjórum vottunaraðilum. Það hefur því afar takmarkaða þýðingu fyrir þá sem þurfa að fá jafnlaunvottun að fá um það upplýsingar að þeir sem þurfa eingöngu jafnlaunstaðfestingu þurfi ekki að kaupa þjónustu vottunaraðila með tilheyrandi aukakostnaði, t.d. sérfræðiaðstoð til viðbótar við kostnað vottunaraðila. Þeim krónum sem fara í þennan kostnað verður ekki ráðstafað í annað, t.d. endurnýjun tækja og tóla eða hærri launa starfsmanna. Og þjónustan er ekki ókeypis. Skv. lögunum um jafnlaunavottun ber þeim aðilum sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram að láta endurnýja vottunina á þriggja ára fresti – með tilheyrandi kostnaði og vinnu starfsmanna. En nú ber svo við að þegar leitað er til vottunaraðila krefjast þeir þess að fram fari svokölluð millivottun árin tvö á milli endurnýjunaráranna – með tilheyrandi viðbótarkostnaði og vinnu starfsmanna. Vottunaraðilarnir bera því við að þeim sé skylt að láta þessa millivottun fara fram skv. staðli sem gildir um vottunaraðila. Og rukka vel fyrir þessar millivottanir. Þetta er gert þrátt fyrir að engin skylda hvíli á fyrirtækjum eða stofnunum til að láta þessar millivottanir fara fram. Um þetta er Jafnréttisstofu kunnugt enda hefur Jafnréttisstofa komið ábendingu um þetta á framfæri við Forsætisráðuneytið. Þetta er ein af staðreyndunum um jafnlaunavottun, sem starfsmenn Jafnréttisstofu slepptu að upplýsa um í staðreyndagrein þeirra. Kostnaðurinn við jafnlaunavottun er því í raun meiri en ráða má af lestri laganna um jafnlaunavottun. Þegar fyrirtæki þar sem vinna rúmlega 200 manns, þar af innan við 20 konur og fæstar þeirra í sömu störfum og karlar, gerði athugasemd við kostnað vegna millivottunar var bent á umræddan staðal. Þegar á það var bent að þessi staðall væri bara til á ensku og að það þyrfti að greiða fyrir hann kom boð um að hægt væri að fá hann að láni. Því var hafnað með þeirri röksemd að enskur staðall sem þyrfti að kaupa til að átta sig á kostnaði við að framfylgja íþyngjandi íslensku regluverki gæti ekki talist hluti af því sama regluverki. Var þá bent á að hafa samband við Jafnréttisstofu eða Forsætisráðuneytið. Haft var samband við Jafnréttisstofu sem benti á Forsætisráðuneytið sem færi með málaflokkinn (á þeim tíma, nú hefur því verið breytt). Jafnframt var tekið fram að Jafnréttisstofa væri búin að upplýsa ráðuneytið um þessa stöðu. Haft var samband við Forsætisráðuneytið. Þaðan kom mjög loðið svar en ein röksemdin fyrir því að þetta væri eins og það ætti að vera var sú að upplýsingar um kostnað við millivottanir kæmu fram á heimasíðu vottunaraðila. Það er ansi framsækin túlkun á gjaldlagningarheimildum í tengslum við lögbundna íþyngjandi skyldu. Þar sem ráðuneytið lagðist á sveif með hagaðila gegn hagsmunum þeirra fyrirtækja sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram var leitað til umboðsmanns Alþingis. Hann sendi ráðuneytinu bréf og lagði fyrir það nokkrar skýrar og áleitnar spurningar. Umboðsmaður lauk síðan málinu með því að vísa til þess að Forsætisráðuneytið hefði, a.m.k. að hluta, tekið undir framkomnar athugasemdir og hygðist endurskoða vottunarferlið skv. lögum nr. 150/2020. Nánar segir um bréf ráðuneytisins í bréfi umboðsmanns: „Hins vegar megi taka undir þau sjónarmið sem fram koma í bréfi umboðsmanns að ferlið sé ekki að fullu fyrirsjáanlegt fyrir fyrirtæki og stofnanir. Þar með eigi þau erfiðara um vik að átta sig á þeim kröfum sem gerðar eru til vottunaraðila og þeim heildarkostnaði sem hlýst af þjónustunni. Loks segir í svarbréfi ráðuneytisins að tilgangurinn með staðlinum ISO 17021 sé að tryggja faglega aðkomu vottunaraðila að vottunarferlinu og snúi hann fyrst og fremst að verklagi þeirra fagmanna sem að því koma. Með vísun í staðalinn í reglugerð nr. 1030/2017 hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum.“ Svo mörg voru þau orð. Það verður spennandi að fylgjast með afgreiðslu Félags- og vinnumálaráðuneytisins, sem nú hefur tekið við málaflokknum, á þessu viðfangsefni. Annað hvort hlýtur ráðuneytið að hlutast til um að skylda vottunaraðila til að láta fara fram millivottun, skv. reglum sem gilda um vottunaraðila, verði afnumin, eða breyta lögunum um jafnlaunavottun og setja þar inn skýrt ákvæði um skyldu fyrirtækja og stofnana til að þurfa að undirgangast millivottanir þau ár sem þau þurfa ekki að láta staðfesta jafnlaunavottun. Eða ekki, þetta verður sennilega ekkert spennandi. Sjá nánar mál umboðsmanns Alþingis nr. 12716/2024. Höfundur er lögmaður og stjórnarmaður fyrirtækis sem er lögskylt að láta fara fram jafnlaunavottun (en ekki millivottun – ennþá). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Ármannsson Jafnréttismál Kjaramál Mest lesið „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Sjá meira
Þann 19. þessa mánaðar birtist snemma dags grein eftir Diljá Mist Einarsdóttur, þingmann, á þessum vettvangi þar sem hún gagnrýndi að jafnlaunavottun skildi vera lögbundin skylda í stað þess að vera valkvæð. Benti hún á að mörgum atvinnurekendum þyki þessi skylda kostnaðarsöm og íþyngjandi, með takmörkuðum árangri. Síðar sama dag birtist ný skoðanagrein á þessum vettvangi með nokkrum staðreyndum að sögn, eftir starfsmenn Jafnréttisstofu. Það má velta fyrir sér tilganginum með því að opinberir starfsmenn blandi sér í umræðuna með þessum hætti því í eðli sínu er það pólitísk spurning hvort jafnlaunavottun skuli vera lögbundin eða ekki. Það a.m.k. liggur fyrir að með lögbindingu skyldunnar er búið að styrkja starfsgrundvöll hagaðila sem vinna á þessum vettvangi verulega. Það er búið að skilgreina mengi sem hefur ekki annað val en að kaupa þjónustu af vottunaraðilum og á sama tíma er búið að tryggja opinberum starfsmönnum verkefni. Í grein starfsmanna Jafnréttisstofu er umtalsverðu púðri eytt í að greina frá því sem kallast jafnlaunastaðfesting og er ekki það sama og jafnlaunavottun. Á það er bent í greininni að jafnlaunastaðfesting sé ókeypis, að undanskildu því vinnuframlagi sem leggja þurfi fram, og því sé hægt að fara í gegnum kerfið án aukakostnaðar. Sem þar með er um leið viðurkennt að þeir þurfi að bera sem þurfa á jafnlaunvottun að halda með því að kaupa sér þjónustu hjá einum af fjórum vottunaraðilum. Það hefur því afar takmarkaða þýðingu fyrir þá sem þurfa að fá jafnlaunvottun að fá um það upplýsingar að þeir sem þurfa eingöngu jafnlaunstaðfestingu þurfi ekki að kaupa þjónustu vottunaraðila með tilheyrandi aukakostnaði, t.d. sérfræðiaðstoð til viðbótar við kostnað vottunaraðila. Þeim krónum sem fara í þennan kostnað verður ekki ráðstafað í annað, t.d. endurnýjun tækja og tóla eða hærri launa starfsmanna. Og þjónustan er ekki ókeypis. Skv. lögunum um jafnlaunavottun ber þeim aðilum sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram að láta endurnýja vottunina á þriggja ára fresti – með tilheyrandi kostnaði og vinnu starfsmanna. En nú ber svo við að þegar leitað er til vottunaraðila krefjast þeir þess að fram fari svokölluð millivottun árin tvö á milli endurnýjunaráranna – með tilheyrandi viðbótarkostnaði og vinnu starfsmanna. Vottunaraðilarnir bera því við að þeim sé skylt að láta þessa millivottun fara fram skv. staðli sem gildir um vottunaraðila. Og rukka vel fyrir þessar millivottanir. Þetta er gert þrátt fyrir að engin skylda hvíli á fyrirtækjum eða stofnunum til að láta þessar millivottanir fara fram. Um þetta er Jafnréttisstofu kunnugt enda hefur Jafnréttisstofa komið ábendingu um þetta á framfæri við Forsætisráðuneytið. Þetta er ein af staðreyndunum um jafnlaunavottun, sem starfsmenn Jafnréttisstofu slepptu að upplýsa um í staðreyndagrein þeirra. Kostnaðurinn við jafnlaunavottun er því í raun meiri en ráða má af lestri laganna um jafnlaunavottun. Þegar fyrirtæki þar sem vinna rúmlega 200 manns, þar af innan við 20 konur og fæstar þeirra í sömu störfum og karlar, gerði athugasemd við kostnað vegna millivottunar var bent á umræddan staðal. Þegar á það var bent að þessi staðall væri bara til á ensku og að það þyrfti að greiða fyrir hann kom boð um að hægt væri að fá hann að láni. Því var hafnað með þeirri röksemd að enskur staðall sem þyrfti að kaupa til að átta sig á kostnaði við að framfylgja íþyngjandi íslensku regluverki gæti ekki talist hluti af því sama regluverki. Var þá bent á að hafa samband við Jafnréttisstofu eða Forsætisráðuneytið. Haft var samband við Jafnréttisstofu sem benti á Forsætisráðuneytið sem færi með málaflokkinn (á þeim tíma, nú hefur því verið breytt). Jafnframt var tekið fram að Jafnréttisstofa væri búin að upplýsa ráðuneytið um þessa stöðu. Haft var samband við Forsætisráðuneytið. Þaðan kom mjög loðið svar en ein röksemdin fyrir því að þetta væri eins og það ætti að vera var sú að upplýsingar um kostnað við millivottanir kæmu fram á heimasíðu vottunaraðila. Það er ansi framsækin túlkun á gjaldlagningarheimildum í tengslum við lögbundna íþyngjandi skyldu. Þar sem ráðuneytið lagðist á sveif með hagaðila gegn hagsmunum þeirra fyrirtækja sem lögskylt er að láta jafnlaunavottun fara fram var leitað til umboðsmanns Alþingis. Hann sendi ráðuneytinu bréf og lagði fyrir það nokkrar skýrar og áleitnar spurningar. Umboðsmaður lauk síðan málinu með því að vísa til þess að Forsætisráðuneytið hefði, a.m.k. að hluta, tekið undir framkomnar athugasemdir og hygðist endurskoða vottunarferlið skv. lögum nr. 150/2020. Nánar segir um bréf ráðuneytisins í bréfi umboðsmanns: „Hins vegar megi taka undir þau sjónarmið sem fram koma í bréfi umboðsmanns að ferlið sé ekki að fullu fyrirsjáanlegt fyrir fyrirtæki og stofnanir. Þar með eigi þau erfiðara um vik að átta sig á þeim kröfum sem gerðar eru til vottunaraðila og þeim heildarkostnaði sem hlýst af þjónustunni. Loks segir í svarbréfi ráðuneytisins að tilgangurinn með staðlinum ISO 17021 sé að tryggja faglega aðkomu vottunaraðila að vottunarferlinu og snúi hann fyrst og fremst að verklagi þeirra fagmanna sem að því koma. Með vísun í staðalinn í reglugerð nr. 1030/2017 hafi ekki verið stefnt að því að leggja auknar kröfur á fyrirtæki og stofnanir enda þurfi íþyngjandi ákvarðanir stjórnvalda að byggja á skýrri heimild í lögum.“ Svo mörg voru þau orð. Það verður spennandi að fylgjast með afgreiðslu Félags- og vinnumálaráðuneytisins, sem nú hefur tekið við málaflokknum, á þessu viðfangsefni. Annað hvort hlýtur ráðuneytið að hlutast til um að skylda vottunaraðila til að láta fara fram millivottun, skv. reglum sem gilda um vottunaraðila, verði afnumin, eða breyta lögunum um jafnlaunavottun og setja þar inn skýrt ákvæði um skyldu fyrirtækja og stofnana til að þurfa að undirgangast millivottanir þau ár sem þau þurfa ekki að láta staðfesta jafnlaunavottun. Eða ekki, þetta verður sennilega ekkert spennandi. Sjá nánar mál umboðsmanns Alþingis nr. 12716/2024. Höfundur er lögmaður og stjórnarmaður fyrirtækis sem er lögskylt að láta fara fram jafnlaunavottun (en ekki millivottun – ennþá).
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun