Sér­fræðingar deila um typpi refilsins en Sig­ríður Haga­lín er búin að telja

Bayeux-refillinn er sjötíu metra langt og um fimmtíu sentimetra breitt refilsaumað klæði, sem sýnir orrustuna við Hastings 14. október 1066. Normenn undir stjórn Vilhjálms sigursæla réðust inn í England og unnu þar bug á Engilsöxum undir stjórn Haralds Guðinasonar.

George Garnett, prófessor í miðaldasögu við Oxford-háskóla, vakti athygli fyrir sex árum síðan þegar hann sagðist hafa talið typpin á Bayeux-reflinum og þau væru 93 talsins. Af þeim væru 88 limir hesta en hinir fimm af mönnum.

Flest typpin eru aðeins líffræðileg smáatriði, að sögn Garnett, til að sýna að um fola sé að ræða en ekki hryssur. Hönnuður refilsins lagði hins vegar sérstaka áherslu á þrjú hestatyppi.

„Þau sem skipta máli? Þau tengjast mikilvægum mönnum,“ sagði Garnett í History Extra, sagnfræðihlaðvarpi tímaritsins BBC History. Hestar Haralds II Guðinasonar, sem lést við Hastings, og Vilhjálms I Englandskonungs, sem sigraði bardagann, eru þar best vaxnir.

„Hestur Vilhjálms er stærstur. Og það er engin tilviljun,“ sagði Garnett í hlaðvarpinu.

Hin dularfulla Ælfgylva og nakti maðurinn

Garnett segir að það sé ekki enn vitað hver hönnuður refilsins sé en hann hafi greinilega notað ævintýri og klassískar sögur til að koma ákveðnum skilaboðum til skila um heildarfrásögnina. Ekki væri um grófar viðbætur að ræða.

„Kynlíf er til umfjöllunar, eða skömm, og það fær mig til að halda að hönnuðurinn sé á laun að vísa til svika,“ sagði Garnett um nekt refilsins.

Ein svakalegast myndin á reflinum kann að styðja þá kenningu Garnett. Hún sýnir konuna Ælfgylvu sem virðist svífa á meðan klerkur strýkur henni eða teygir sig í átt að henni. Fyrir neðan þau, á jaðri refilsins, er allsber maður á hækjum sér sem virðist apa eftir prestinum.

„Það sem er áhugavert er að allir þeir sem sáu refilinn á sínum tíma hljóta að hafa vitað nákvæmlega hvað var verið að vísa í. En við vitum það ekki,“ segir Garnett. Áhorfendur hafi þó þurft að vera vel lesnir til að ná öllum vísunum.

Miðaldafólk hafi ekki verið gróft, einfalt eða fávíst

Þrátt fyrir alla athyglina og grínið sem hefur sprottið upp vegna typpa-greinarinnar heldur Garnett því staðfastlega fram að ekki sé um æsingaskrif að ræða heldur gangi hún út á að skilja huga miðaldafólks.

„Tilgangurinn með því að rannsaka söguna er að skilja hvernig fólk hugsaði í fortíðinni. Og miðaldafólk var ekki gróft, einfalt, fávískt fólk,“ segir Garnett.

Að telja typpin á reflinum sé ekki klúrt eða kjánalegt samkvæmt Garnett. Með því hafi hann sýnt að refillinn sé lærð tilraun hönnuðarins til að tækla innrás Normanna í kóða. Hann sjái alls ekki eftir athyglinni sem greinin hefur fengið.

„Ég hef skrifað bækur sem tók mig tuttugu ár. Greinin tók mig einn eftirmiðdag. En ef það er minnst einu sinni á typpi þá dregur það skyndilega að fjölda fólks sem myndi aldrei dreyma um að opna fræðitímarit,“ segir Garnett.

Telur sig hafa fundið „týnda typpið“

Nú er hins vegar búið að draga typpatalningu Garnett í efa. 

Christopher Monk, fræðimaður sem hefur sérhæft sig í Bayeux-reflinum og engilsaxneskri nekt, sem er gjarnan kallaður Miðaldamunkurinn (e. Medieval Monk) telur sig hafa fundið 94. lim refilsins. Í talningu Garnett tilheyra öll typpin nöktum fígúrum en Monk telur sig hafa fundið klæddan mann með beran liminn. 

Á jaðri refilsins má á einum stað sjá mann á hlaupum sem er með eitthvað danglandi niður úr kirtli sínum. Garnett vill meina að þar sé slíður rýtings eða sverðs en Monk er viss um að það sé getnaðarlimur.

„Ég efast ekki um að útlimurinn er karlkyns kynfæri - týnda typpið, skulum við segja,“ sagði Monk í hlaðvarpinu.

Monk skrifaði árið 2016 bókakafla um nekt í reflum í greinasafnið Making Sense of the Bayeux Tapestry og segist viss um að hafa fundið nokkuð sem enginn annar hafði tekið eftir. Hann segir greinilega um lim og tvö eistu að ræða.

Búin að telja

Hvort sem um er að ræða typpi eða slíður er ljóst að deilurnar munu vekja frekari áhuga fólks á reflinum. Hérlendis vakti Ragnhildur Thorlacius, dagskrárgerðarkona hjá Rúv, til að mynda athygli Sigríðar Hagalín rithöfundar á grein History Extra um deilurnar.

„Vesgú, frú Sigríður. Vesgú,“ skrifar Ragnhildur Thorlacius við færsluna sem hún birtir á Facebook-vegg Sigríðar.

„Búin!“ svarar Sigríður og virðist þar eiga við að hún sé búin að telja typpin. Hún birtir síðan mynd af sér að skoða refilinn og skrifar: „Taldi 12 1/2“