Stefnumörkun um málefni Norðurslóða Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 7. maí 2021 10:30 Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Njáll Trausti Friðbertsson Alþingi Norðurslóðir Utanríkismál Alþingiskosningar 2021 Sjálfstæðisflokkurinn Skoðun: Kosningar 2021 Mest lesið Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Skoðun Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ákalli um samræmingu í eftirliti svarað Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Nú þegar Ísland skilar af sér formennsku í Norðurskautsráðinu — mikilvægasta vettvangi samstarfs og samráðs um málefni Norðurslóða, markar Alþingi stefnu í málefnum svæðisins. Sú stefna kveður á um að Íslandi muni sem friðsamt smáríki, miðja vegu milli norðurskautsríkjanna í austri og vestri taka virkan þátt og styðja við þá alþjóðlegu samvinnu um málefni norðurslóða sem hefur fest sig farsællega í sessi. Niðurstaða þverpólitísks starfshóps Sú stefnumörkun sem utanríkisráðherra hefur lagt fram og verður vonandi samþykkt á Alþingi á næstu vikum, byggir á niðurstöðum þverpólitísks starfshóps, sem ég átti sæti í. Hópnum var ætlað að móta stefnu í málefnum norðurslóða út frá víðu sjónarhorni, svo sem vistfræðilegu, efnahagslegu, pólitísku og út frá öryggi. 19 áhersluþættir í Norðurslóðastefnunni Lagt var til að norðurslóðastefna Íslands miði að eftirfarandi nítján áhersluþáttum sem snúa að umhverfismálum og sjálfbærni, öryggismálum, leit og björgun, efnahagstækifærum og innviðauppbyggingu, vísindum og nýsköpun og atvinnuuppbyggingu en allar miða þær að því að gæta hagsmuna Íslands og tryggja velferð íbúa Norðurslóða. Ísland taki virkan þátt í alþjóðlegu samstarfi um málefni norðurslóða á grundvelli gilda sem höfð hafa verið að leiðarljósi í íslenskri utanríkisstefnu - m.a. um frið, lýðræði, mannréttindi og jafnrétti. Ísland styðji áfram við Norðurskautsráðið og efli það sem mikilvægasta vettvang til samráðs og samstarfs um málefni svæðisins. Lögð verði áhersla á friðsamlega lausn deilumála sem upp kunna að koma á norðurslóðum og virða ber alþjóðalög, þar á meðal hafréttarsamning Sameinuðu þjóðanna og alþjóðlega mannréttindasáttmála. Sjálfbær þróun verði leiðarljós samstarfsins og tekið sé mið af Sjálfbærnimarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Lögð verði áhersla á viðspyrnu gegn loftslagsbreytingum og viðbrögðum við neikvæðum áhrifum þeirra á norðurslóðum. Umhverfisvernd verði í öndvegi á Norðurslóðum, verndun lífríkis og líffræðileg fjölbreytni. Staðinn vörður um heilbrigði hafsins og unnið gegn ógnum sem felast í súrnun sjávar og hvers konar mengun í hafi. Lögð áhersla á að draga úr notkun jarðefnaeldsneytis á norðurslóðum og brennslu svartolíu til siglinga. Aðgengi að endurnýjanlegum orkugjöfum aukið og ráðist í aðgerðir til orkuskipta. Sjónum beint að velferð íbúa norðurslóða, möguleikum þeirra til lífsafkomu og aðgengi að stafrænum fjarskiptum, menntun og heilbrigðisþjónustu. Stutt við réttindi frumbyggja og jafnrétti í hvívetna, sem og viðleitni til verndunar menningararfs og tungu þjóða norðurslóða. Leiðarljós við nýtingu efnahagstækifæra á norðurslóðum verði sjálfbærni og ábyrg umgengni við auðlindir. Ísland efli viðskipti og samstarf á sviði atvinnulífs, mennta og þjónustu innan norðurslóða, ekki síst við Grænland og Færeyjar. Vöktun og öryggi í samgöngum á hafi og í lofti, verði efld, meðal annars með betri fjarskiptum og útbreiðslu gervihnattakerfa eins og við gervihnattaleiðsögu. Styrkja leitar og björgunargetu, auk viðbragðs við mengunarslysum með uppbyggingu innlends björgunarklasa og alþjóðlegt samstarfs. Öryggishagsmuna á norðurslóðum verði gætt á borgaralegum forsendum og á grundvelli þjóðaröryggisstefnu Íslands. Þar verði þróun öryggismála vöktuð í samráði við Norðurlönd og önnur bandalagsríki Íslands í NATO. Mælt gegn hervæðingu Norðurslóða og stuðlað að friði og stöðugleika svæðisins. Vaxandi áhugi aðila utan svæðisins á málefnum norðurslóða verði tekið fagnandi, virði þeir alþjóðalög og stöðu norðurskautsríkjanna átta, og fari fram með friðsamlegum og sjálfbærum hætti. Staða og ímynd Íslands sem norðurslóðaríkis styrkt með aukinni innlendri vísindaþekkingu, menntun og sérhæfingu í málefnum norðurslóða. Stutt verði við alþjóðlegt vísindasamstarf á norðurslóðum og miðlun á niðurstöðum vísindarannsókna. Innlent rannsóknastarf eflt meðal annars með mótun rannsóknaáætlunar um norðurslóðir. Byggt verði á árangri „Hringborðs norðurslóða“ og skapa því umgjörð til framtíðar með því að koma á fót sjálfseignarstofnun um Norðurslóðamál. Akureyri verði efld enn frekar sem miðstöð norðurslóðamála á Íslandi. Það verði gert með stuðningi við mennta- og rannsóknastofnanir og þekkingarsetur, auknu innlendu samráði og samstarfi um málefni norðurslóða. Þungi í þjóðmálaumræðu komandi tíma Ofangreint undirstrikar mikilvægi norðurslóða í hagsmunum Íslands en ekki síður mikilvægi svæðisins í alþjóðlegri umræðu vegna örra umhverfisbreytinga af völdum hlýnunar loftslags. Málefni norðurslóða vega þannig stöðugt þyngra í þjóðmálaumræðu okkar og verða líkleg þungamiðja stjórnmála hér á komandi tímum. Höfundur er þingmaður Norðausturkjördæmis fyrir Sjálfstæðisflokkinn.
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun